Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.Punktywspólneiformaotwarta
9
ogląduzależnieodzmieniającychsięprojekcjimiejsc,aprzeżyciaemocjo-
nalnenakładająsięnaopisyrealnegoświata.Naddananateobrazyreflek-
sjaogarniazdystansuobrazyioświetlaegzystencjalnąsytuację„podró-
żującego«ja»”lirykiSłowackiego.Wtensposóbromantycznaprzestrzeń
uzyskujeegzystencjalnenacechowaniepodmiotu,którydoświadczaalbo
poczuciaodosobnieniainieprzystawaniado„światowychomamień”,albo–
znacznierzadziej,wręczwyjątkowo–udajesięmupochwycićiosiągnąć
ekstatycznechwilewspółjednizeświatem.
Zperspektywylirykówlozańskich„oglądał”koncepcjępodmiotuMic-
kiewiczaJacekBrzozowski,traktującytepóźnelirykijakopunktdojścia
ibilanstwórczejdrogipoety.PisałoMickiewiczowskimdążeniudo„pełni
podmiotowościipełniczłowieczeństwa”,szukałodniesieńdlatychliryków
wewcześniejszychZdaniachiuwagachiwDziadach–Mickiewiczowskim
opusmagnum.Badaczstawiałpytaniaoideeiżyciowerachunki,jakiepoeta
zamykałw„rzeczylozańskiej”iokreślałtenzapisanyrękąpoetynatrudno
czytelnychkartkach,cennyspadekpoMickiewiczujako„cyklpoetycki
zosobąautorawroligłównej”.
Uderzającejest,żewpomieszczonychwksiążcetekstachpojawiasię
kilkakrotnietasamarefleksjamówiącaodynamicznejstrukturzeroman-
tycznegopodmiotu,oustanowionejprzezromantycznyparadygmatnad-
rzędnejzasadzieegzystencji,którądlaromantycznego„ja”jestbycie
wdrodze,zmaganiesięziluzjamiiniedoskonałościążyciowychpoczynań
idążeniedowyznaczanejnahoryzoncieludzkichzadań–pełni.Wielowa-
riantywnośćiwielokierunkowośćwybieranychdrógwtymwędrowaniunie
niweczy,leczwzmacniaromantyczneujęciesensuludzkiegolosuspełniają-
cegosięwindywidualnym,podmiotowymtrudzieprzekraczaniadoświad-
czeńteraźniejszościzarównoprzezogarnianiepamięciądziedzictwacałej
ludzkiejhistoriiikultury(NorwidowskipodmiotwinterpretacjiKrzysztofa
Trybusia),jakteższukaniawświeciepierwiastkówduchowych,Bożego
światła,zaśwewłasnymwnętrzuzrozumienialudzkiejkondycji.Dyna-
micznośćiświadomaaktywnośćprzeciwapatii(NorwidwujęciuElżbiety
Dąbrowicz),takłatwołamiącejludziwlatachutrwalającejsięniewoli,była
zapewneniezbywalnymimperatywempomagającymwprzetrwaniu,
zwłaszczaponieudanychzrywachpowstańczych.
WstudiachpoświęconychNorwidowisąmiejsca,wktórychprzemyśle-
niaautoraVade-mecumzdająsięwyrastać,mimoróżnic,zinspiracjiSło-
wackiego.Wobydwuprojektachpoezjiznaleźćmożnaprzeświadczenie
onieepopeicznymcharakterzewspółczesnejepoki,czegowyrazemjestwy-
bieranaprzezobydwutwórcówforma:ironicznegodystansu,burzenia
epickiejlinearnościprzezdygresyjnerefleksjeuSłowackiego,a„niekohe-
