Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Założeniateoretyczne
Przeździecki2006,2014,Płaza2012b,Grużdźet
al.2012,WiśniewskiA.2012).
Wprezentowanejpracy,wkontekściebadań
technologicznych,odnoszęsięprzedewszyst-
kimdodanychwynikającychzestudiówbazu-
jącychnadwóchmetodachjakościowych,czyli
efektachzastosowaniałańcuchówoperacjioraz
metodzieskładanek,itowynikitychanalizbiorę
przedewszystkimpoduwagęwposzczególnych
studiachprzypadków.Dodatkowonawiązujędo
ogólnejwiedzynatemattechnologiikrzemieniar-
stwaokresupaleolituimezolitu.Wswoichroz-
ważaniachskupiamsięnacharakterystycetech-
nologii,wtymprzedewszystkimwodniesieniu
doformowaniapółsurowcananarzędzia,któ-
rychcharakterystyka,wkontekściefunkcjonal-
nym,prezentowanajestwdalszejczęściksiążki.
Jednymzelementów,jakiechciałamzaakcentować
wpracy,jesttenzwiązanyzwynikamianalizmikro-
skopowych.Ztegopowoduszczegółowoopisuję
problematykęstosowanegotypuinstrumentarium
narzędziowego,którymposługiwanosięwtrak-
cieobróbkisurowcówkrzemiennych.Podkreślić
należy,żepomimokrótkiejhistoriiinadalniezbyt
częstegostosowaniawbadaniachanalizmikro-
skopowychśladówtechnologicznych,ichwyniki
stanowiąważnyargumentwokreślaniustosowa-
nychsposobówobróbki.Oprócztegouzupełniają
standardowebadaniatechnikkrzemieniarskich,
któresąopartenaklasyfikacjiiinterpretacjicech
makroskopowych,coniejednokrotnieobarczone
jestdużymsubiektywizmem.Przykładowo,określe-
nia-usęczekmałowysklepionyalbobardzowyskle-
piony”lubumniejszalubwiększaregularnośćprze-
biegugraniikrawędzimiędzynegatywowych”czy
teżuduża,małapiętka”-sąokreśleniamimocno
niedoprecyzowanymi,aichstosowaniewdużejmie-
rzezależnejestodosóboceniających.Dodatkowo,
nadmiernetypologizowanieiuszczegóławianie
poszczególnychkategoriimorfometrycznychpowo-
dujestworzeniesztywnychschematówokreślają-
cychposzczególnetechniki,conastępniemoże
implikowaćbłędyinterpretacyjne.Aprzecieżstu-
diatechnologiczno-eksperymentalne(por.m.in.
Sorensen2006,Pelegrin2000,2006)wskazują,
żeposzczególnegrupymorfologiczneimetryczne
mogąsięzazębiać,byćzwiązanezróżnymitech-
nikamilubteżniebyćwspółzależne(szerzejm.in.
Grużdź2017).Uważam,żeokreślanietechnik
wyłącznienapodstawiewspomnianychelementów
możeprowadzićdonadinterpretacjiiutrudniać
wyodrębnienieinformacjiistotnychiprawdziwych
lubskutkowaćbłędnymipowiązaniamisposobów
obróbkizposzczególnymiugrupowaniami.Ztych
powodówuważamzaniezwykleistotneuwzględ-
nieniewbadaniachjaknajszerszejpulidanych,
wtymtychpłynącychzanalizmikroskopowych
czyeksperymentalnych.
Wnioskidotyczącedrugiegoaspektu-funkcji,
jakąpełniłynarzędziakrzemiennewśródspołecz-
nościpaleolituimezolitubytującychnaobecnych
terenachPolski,konstruujęgłówniewodniesieniu
dobadańtraseologicznych(szerzejometodyce
irozwojumetodym.in.Keeley1980,Vaughan
1985:3-4;JuelJensen1988,1994,vanGijn
1990,2010,2014,Winiarska-Kabacińska1998,
Korobkowa1999,Odell2001,2004:136-173,
Andrefsky2005:202-210,Rots2010,Fullagar
2014,Marreirosetal.,red.2014b).Temetody
badawczewpolskiejnaucerozwijająsięodkilku-
dziesięciulat.Wprzeciwieństwiedobadańtech-
nologicznych,byłyisąuzależnioneodsprzętu
mikroskopowego,któryulegaciągłemurozwojowi,
coskutkujenieustanniepoprawiającąsięjakością
analiztraseologicznych.Jużwlatach70.XXwieku
ukazałysiędrukiempierwszepublikacje,które
wskazywałynamożliwościwykorzystaniategotypu
analizwewnioskowaniuonarzędziach,będące
jednocześniepierwszymistudiamiprzypadku
funkcjiwytworówkrzemiennych(m.in.Ginter,
KozłowskiJ.K.1975,Schild,Marczak,Królik
1975,Balcer1975,Pianowski1977,Drobniewicz
1978,1979,Balcer,Schild1978a,1978b,Bąbel,
Budziszewski1978,Balcer,Schild1980).Prace
tewgłównejmierzebyłypokłosiemmonografii
SiergiejaA.SemenovaPrevobytnajatechnika(1957,
wersjaanglojęzycznaz1964roku).Jednakdopiero
odlat90.XXwiekunotujesięfaktycznyprogres
wpodejmowanychprzezpolskicharcheologów
badaniachmikroskopowychmateriałówkrzemien-
nych.Zapewnewiążesiętozmożliwościamidostępu
dosprzętumikroskopowegoiliteraturyprzedmiotu.
Wstudiachfunkcjonalnychprzodujądwaośrodki,
dziękibadaczkom-JolancieMałeckiej-Kukawce
zUniwersytetuMikołajaKopernikawToruniu
iMałgorzacieWiniarskiej-KabacińskiejzMuzeum
ArcheologicznegowPoznaniu.Wkolejnychlatach
dogronatraseologówdołączyłynastępneosoby,
wtymm.in.GrzegorzOsipowicz,BernadetaKufel-
-Diakowska,MarcinChłoń,PiotrMączyński,Damian
Wolski,atakżeautorkapracy(szerszeinformacje
ohistoriibadańtraseologicznychzuwzględnieniem
polskichbadaczyzawartesąm.in.w:Małecka-
-Kukawka2001,2005,2012,Osipowicz2010:
16-18,Pyżewicz2013c:13-17,Kufel-Diakowska
2015a:22-29).Wymienieninaukowcyporuszają
problematykędotyczącąużytkowanianarzędzi
krzemiennychdatowanychodśrodkowegopaleo-
litudoepokibrązu,aniekiedyiżelaza.Doswoich
analizwykorzystująmikroskopystereoskopowe,
metalograficzneorazcyfrowe,niejednokrotnieuży-
wającichjednocześnie.Prowadzoneprzeznich
studiaskupiająsięprzedewszystkimnarozpo-
znaniuśladówużytkowaniawyrobów,alerównież
pozostałościpowstałychnaskutekoprawianiaczy
działańtechnologicznychorazpodepozycyjnych.
10
