Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Założeniaparadygmaturelacyjnychsystemówrozwojowych
23
Rycina1010Relacjeosoba-biologia-kulturajakopunktmożliwejsyntezycałości
wparadygmacierelacyjnychsystemówrozwojowych
Źródło:opracowaniewłasnenapodstawieOverton,2013
Należyzaznaczyć,żeowacałośćanalizowanaholistyczniejestnacechowa-
naopozycyjnymiwobecsiebiewłaściwościami(np.biologia-kultura,natura-
wychowanie,geny-środowisko,homogeniczność-niejednorodność,stabil-
ność-zmienność,sztywność-plastyczność).Paradygmatrelacyjnychsyste-
mówrozwojowychłączyjewtrzechetapachbadawczych(Lerner,2015).Dwa
pierwszepozwalająnaanalizęjednościopozycji(identityofopposites)oraz
opozycjejedności(oppositesofidentity)analizowanejcałości.Obieopozycje
mająrównystatus,sąwzajemniezdeterminowane,ichrelacjeprzyczynowe
zachodządwukierunkowo,tworzącpętlewzajemnychwpływów.Stwarzato
możliwośćanalizowaniaichoddzielniewbadaniachnaukowych,aledopiero
etapnastępny,analizaelementówskładowychwichholistycznejrelacjido
reszty,tworzyobrazrelacyjnychsystemów.Każdyelementstajesięwtedyjed-
nązperspektywlubpoziomówwwieloperspektywicznymświecie(Overton,
2013).Niemniejdopieroporuszaniesiępomiędzyperspektywamiżnych
opozycji(naturavskultura)pozwalanaodkrycienowegosystemu,którybę-
dziewstaniekoordynowaćobieopozycyjneperspektywy.Takasyntezatworzy
nowypunktwidzeniadalekioddualizmu,aleakceptującydualność.Uogól-
niając,osoba,biologiaikulturawzajemniesiępenetrują,wrelacyjnysposób
określającżnepunktywidzeniacałości(Gottlieb,2007;Overton,2013).
Następnymważnymzałożeniemwomawianymparadygmaciejestrela-
cyjnanaturasystemujakocałości,którazakłada,żezwiązkiprzyczynowe
pomiędzyczęściamisystemusąwzajemne,wielokierunkowelub/icyrkularne,
gdziewszystkieelementywpływająnasiebienawzajem.Stwarzatowarunki
plastycznościwewnątrzosobniczejzmiany.Obustronnerelacjepomiędzy
częściamisystemuokreślanesąjakoregulacjerozwojowe(Brandtstad-
ter,za:Lerner,2015).Kiedyterelacjesąkorzystnezarównodlajednostki,
jakidlakontekstu(społecznegoiniespołecznego),określasięjejakoadap-
tacyjneregulacjerozwojowe.Mająonepodstawęwmechanizmachregula-
cyjnychzwiązanychzarównozfizjologią(np.trawieniemczyreprodukcją),