Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZWÓJPROCESÓWPOZNAWCZYCHIDORASTANIESPOŁECZNO-MORALNEAREGULACJAZACHOWANIA
25
WswejteoriinawiązałonbezpośredniodoodkryćJ.Piageta,przyjmującjegozało-
żeniastrukturalistyczneepistemologiigenetycznej,wramachktórychwypracował
oryginalną,boposzerzoną,operacjonalizacjęstadiówrozwojumoralnegoczłowie-
ka.PrzyjąłwięczaPiagetemistnienietrzechstadiówrozwojustrukturpoznawczych:
przedoperacyjnego,operacjikonkretnychioperacjiformalnych,łączącjeztrzema
poziomamirozwojumoralnego–przedkonwencjonalnym,konwencjonalnym
ipostkonwencjonalnym.Wramachtychpoziomówopisałizoperacjonalizował
sposoby,wedługktórychczłowiekrozumuje,zastanawiającsięnadzagadnieniami
moralnymi,orazuzasadniaowezachowania(zob.Kohlberg,1973).
Wprocesierozwojuumysłowegoizdobywanegodoświadczeniaspołecznego
każdedzieckowzbogacasięonowekompetencjespołeczno-moralne,przechodząc
nawyższepoziomyistadiarozwoju.Awięckolejnoodpojmowaniaświataireguł
postępowaniajakoniezmiennychiistniejącychpozanim–awięcuUdorosłych”
(rozumieniekonkretne)poprzezuświadomieniesobie,żeregułyteniesąUczarno-
-białe”
,leczobustronne(wynikającezewspółdziałaniawgrupie),ażdonajwyższego
–uogólnionegopojmowaniatychreguł(rozumowanieabstrakcyjne).
Kohlberguważa,żewmiarędojrzewanialudzieprzechodząprzezsześćsta-
diówrozwoju(podwastadianakażdympoziomie),chociażniekażdyczłowiek
dochodzidostadiównajwyższych,aleteżniekażdymusimieścićsiębezresz-
ty–wcałości–wyłączniewobrębiejednegostadium.Uszczegóławiającową
generalnątezę,twierdzi,żewokreślonymmomencieczłowiekpodpewnymi
względamimożeznajdowaćsię(Uczęściowo”jeszczelubjuż)wsąsiednimsta-
dium,awięcUponiżej”lubUpowyżej”stadium,wktórymjestbadany.Wynikato
stąd,jaktwierdzi,żeludzie–formalnierzeczbiorąc–nieprzeskakująwcałości
igwałtowniezjednegoetapunadrugi,leczprzechodządokolejnych,Uempirycz-
nie”
,stopniowowrazzewzrostemswoichzasobówintelektualnych,jakożenatura
nonfacitsaltus.
OpróczowychsześciustadiówKohlbergwyróżniłjeszczejedno–najwcze-
śniejsze,takzwanezerowe–nawiązując,jaknależysądzić,dopierwszego,
senso-motorycznego,etapupoznawczegoPiageta.Detektorempoznawczym
wtymstadiummiałobybyćto,codzieckolubi(cosprawiamuprzyjemność),
bądźto,czegonielubi(cosprawiamuprzykrość).Senswyodrębnieniatego
stadiumzostałjednakprzezinnychbadaczyodrzuconyjakoprzedmiotowo
nieobejmującyUmateriimoralnej”
.Dotyczybowieminterwałurozwojowego–
Upremoralnego”lubUamoralnego”–opierającegosięnaUrozpoznaniu”czyteżna
pobudzaniuemocjonalnym(excitationoriented,zob.Power,HigginsiKohlberg,
1989;Havighurst,1981).
Jakwcześniejzaznaczyłem(wprzypisie2),Kohlberginteresowałsięnietylko
wyboramimoralnymi,alerównieżichuzasadnieniem.Eksperymentyjegomiały
