Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
ROZDZIAŁ1
Ja
naszepoczuciewłasnegoJa,opierającsięnaobserwacjachwłasnegozachowania,orazte,
którewyjaśniająnaszepoczuciewłasnegoJawkategoriachporównańzosobistymistan-
dardami,innymiosobamiiinnymigrupami.Wtrzeciejkolejnościomówimyróżnicein-
dywidualnewsamoocenieito,wjakisposóbróżnicetewpływająnasposobyradzenia
sobiezezdarzeniamiżyciowymi.Potemzbadamynaszemotywacjezwiązanezpostrzega-
niemsiebie(autopercepcją),zktórychnajpotężniejsząjestmotywacjapodnoszeniawłas-
nejwartości.Podamyznaczącedowodynato,że,choćJajestpostrzeganeprzezwielu
autorówjakoodzwierciedlenienaszejwyjątkowościjakobytuludzkiego,towsposób
istotnywpływananietakżekultura.Dlategonakońcuomówimymiędzykulturoweróż-
nicewpostrzeganiuwłasnegoJa,rozważając,wjakisposóbjednostkidwukulturowera-
dząsobiezjednoczesnymprzechowywaniemdwóchrodzajówtożsamości.
Samoświadomość
ChociażJajestzasadniczymaspektemkażdejosoby,niestanowionostałegoprzedmio-
tunaszychrozważań.Naszpoziomsamoświadomościzmieniasięnatomiastpod
wpływemsytuacjiiwzależnościodnaszejosobowości.Samoświadomośćjeststanem
psychicznym,wktórymludziezdająsobiesprawęzeswoichcech,uczućizachowa-
nia.Alternatywniemożebyćteżzdefiniowanajakouświadomieniesobiesiebiejako
odrębnejjednostki.Wtejczęścirozdziałuwyjaśniamy,jakprzebiegarozwójsamoświa-
domościuludziiomawiamyneurologicznepodstawytegorozwoju.Następniewyróż-
niamydwatypysamoświadomości–prywatnyipubliczny–któremająodmiennekon-
sekwencjedlawłasnegoJa.Każdaformasamoświadomościmożeteżbyćchwilowa,
jakonastępstwoszczególnejsytuacji,albostała,odzwierciedlającacechęosobowości,
którejnasileniebędzieróżneuposzczególnychosób.
Rozwójsamoświadomości
Niemowlętanierodząsięzsamoświadomością,leczstopnioworozwijajątęzdol-
ność.LewisiBrooks(1978)rysowaliróżowąkropkęnanosachdzieci,anastępniesta-
wialijeprzedlustrem.Dzieciwwiekumiędzy9.a12.miesiącemżyciapotraktowa-
ływidokwlustrzejakbytobyłoinnedzieckoiniewykazałyżadnegozainteresowania
zaznaczonymnanosiemiejscem.Ponieważnieposiadałysamoświadomości,niebyły
wstaniezidentyfikowaćdzieckawlustrzejakosiebie.Jednakżeprzedokoło18.mie-
siącemżyciadziecidziwniepatrząnaswojeodbiciewlustrzeizaczynajądotykaćmiej-
scananosie;wtymwiekuzdająjużsobiesprawę,żewidzianaosobatoonesameiże
ichwyglądróżnisięodnormalnego.
Neurologicznepodstawysamoświadomości
Dlaczegorozwójsamoświadomościudziecinastępujeokoło18.miesiącażycia?
Badaniapokazały,żewtymmniejwięcejwiekuudziecinastępujeszybkiwzrostko-
mórekwrzecionowatych,wyspecjalizowanychkomóreknerwowychznajdujących
sięwprzedniejkorzezakrętuobręczy,obszarzepłatuczołowegowkorzemózgowej,
któremuprzypisujesięrolęmonitorowaniaikontrolizachowaniacelowego(Allman,
