Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WybranekierunkiikontekstykształtowaniasiępsychologiiwychowaniawPolscedo1939roku
psychologii,należyszukaćwstarożytności.Bez
wątpieniajedenzpóźniejszychkierunkówbadań
wytyczałyrozważaniadawnychfilozofównate-
matuczeniasię,kształtowanacharakteru,rozwi-
janiazdolnościorazdrógzdobywaniawiedzy.
RefleksjetakiespotykamyzarównouPlatona,
jakiArystotelesa.JakzauważyłtochoćbyJó-
zefPastuszka,Uwychowanieczłowiekajestdla
Platonasprawązasadniczą”(1971,s.58).Sym-
boliczneznaczeniedlatematumatakżepowsta-
nieAkademiiPlatońskiejorazLykeionuzałożo-
negoprzezArystotelesa,wtymsensie,że
kształtowałysiętampierwszerelacjemiędzyna-
uczycielemauczniemorazkrystalizowałarola
nauczycielajakoosobyodpowiedzialnejzaprze-
kazywaniewiedzyirozwijaniecnót.Ważnym
problememfilozoficznymbyłprocesuczeniasię.
Zajmowalisięnimm.in.JohnLockeczyJuan
Vives,apóźniejtakżeJohannPestalozziiJohann
Herbart.Poszukiwanomechanizmówrządzących
tymprocesemisnutorozważanianaturyprak-
tycznej:jakrozwijaćmłodegoczłowieka,wyko-
rzystującjegouzdolnienia,uczuciaiwolę.
Szczególnymwyrazicielemmyśliowychowaniu
byłJean-JacquesRousseau(1712–1778).Jakpisał
wspomnianyjużPastuszka(1971,s.409):
DużouwagipoświęciłRousseaupsychologiidziec-
kaipodpewnymwzględemzapoczątkowałpsy-
chologięgenetyczną.Dzieckoniejestminiaturą
człowieka,aleczłowiekiemoswoistej,niepowta-
rzalnejpsychice.Jedyniedzieckojestnaturalną,
niezepsutąprzezżyciespołeczneistotą,jestdo-
bre,takie,jakiewyszłozrąkStwórcy,ikryjewso-
biewielepotencjalnościrozwojowych.Należymu
umożliwićrozwójsamorzutny,bezprzymusu.
Wrefleksjioświeceniowegofilozofakryjesię
wskazówka,abywychowaniebazowałonatym,
cowczłowiekuwynikazjegopierwotnejnatury
iniezostałozepsuteprzezcywilizacjęikulturę.
ByłwięcRousseauzwolennikiemwychowania
naturalnego,uwzględniającegobiologicznepo-
trzebyczłowieka,przejawiającegosiębardziej
troskąorozwójuczućniżokształcenierozumu
iwoli.Byłpierwszymmyślicielem,któregozaj-
mowałproblemdzieciństwa,anadtoupatrywano
wnimjednegozpoprzednikówpsychologiifunk-
cjonalnej(Claparède,1931/1933).Dopierojednak
niemieckiuczonyErnstMeumann(1862–1912),
opółtorawiekumłodszyodfrancuskiegoklasy-
ka,jestuważanyprzezhistorykówpsychologiiza
Uojca”psychologiiwychowawczej(Probst,1997).
W1897rokuzostałmianowanyprofesoremfilo-
zofiiiteoriiedukacjinaUniwersyteciewZurychu.
Pracowałonnarzeczzreformowanianiemieckie-
gosystemuszkolnego.Byłotowynikiemjego
osobistych,niezbytprzyjemnychdoświadczeń
zokresunaukiwgimnazjum.Nowyobszarbadań
nazwałonpedagogikąeksperymentalną.Jego
podstawąbyłpostulatwykorzystaniawedukacji
dorobkupsychologiiakademickiej.Oczywiście
Meumannczerpałwielezosiągnięćinnychbada-
czy,którzyzajmowalisięproblematykąuczenia
iwychowania,takichjakJohnDewey(1859–1952),
GranvilleStanleyHall(1844–1924)orazszwedz-
kiejdziałaczkispołecznejEllenKey(1849–1926),
autorkiksiążkiBarnetsårhundrade2(1900)(tamże).
JakpiszeProbst(1997,s.316–317):
dlaMeumannapsychologiaeksperymentalna
byłaUintelektualnąmatką”empirycznychiekspe-
rymentalnychbadańwobszarzeedukacji[ś].
Meumann[ś]wierzył,żejegospojrzenienaedu-
kacjęstanowiłoudoskonalenietradycyjnejeduka-
cjiJeana-JacquesaRousseau[ś]iJohanna
HeinrichaPestalozziego.
ZurychskielaboratoriumMeumannawizyto-
wałm.in.HenryH.Goddard(1886–1957),amery-
kańskipsychologieugenista,któryw1908roku
jakopierwszyprzełożyłnajęzykangielskitest
inteligencjiBineta–Simona(TulskyiChiaravalloti,
2003).Tenazwiskaotwierajądługąlistęświato-
wychpionierówwzakresiebadańnadpsycholo-
giąwychowania,leczniesposóbprzypomnieć
nawettychwiodących3.Wartosiębowiemskupić
natym,jakpowstałairozwijałasiępsychologia
wychowanianaziemiachpolskich.
2Popolskuksiążkazostaławydanaw1904rokunakła-
demKsięgarniNaukowejwprzekładzieIzabeliMoszczeń-
skiejpodtytułemStuleciedziecka.Wroku1907ukazałosię
wPolscewydaniedrugieuzupełnione,aw1928rokuksiąż-
kęwydanoporaztrzeci,tymrazemwseriiBibliotekaDzieł
Pedagogicznych.Książkęwznowiłow2005rokuWydawnic-
twoAkademickieŻak.
3Obadaczachpsychologiiwychowaniawspominają
m.in.MariaŻebrowskaiZofiaBabska(1975).
24[[[
