Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.E.Sękowski(red.),Psychologiazdolności.Współczesnekierunkibadań,Warszawa2004
ISBN83-01-14189-1,©byWNPWN2004
Koncepcjacechzesferypogranicza
JohnD.Mayernależydotychnielicznychbadaczy,którzymieliodwa-
otwarciestwierdzać,wyodrębnianiewsferzepsychikiobszaruinteli-
gencjiiosobowościjestsprawąkonwencji;dokonanypodziałmacharak-
terumowny(Mayer,1989).Niktbowiemniewiedokładnie,gdzieprzebiega
granicamiędzynimi.Cowięcej,nietostrefycałkowicieodsiebienie-
zależne.Takiezałożenieteoretycznemiałoznaczącekonsekwencjeempi-
ryczneiprzyczyniłosiędootwarcianowegorozdziałuwbadaniach.Zmia-
naakcentówwzainteresowaniachwyrażałasięmiędzyinnymiwpróbach
poszukiwaniapunktówstycznychmiędzyinteligencjąiosobowością.Wten
sposóbzrodziłasięideabadaniatzw.cechzpograniczalubÑszarejstrefyî.
Wsparciemizapleczemteoretycznymstałosięñdlabadaczypostę-
pującychdrogąñożywieniestudiównadpodstawowymiwymiaramioso-
bowości.Renesansñnotowanyodpołowylatosiemdziesiątychubiegłego
wiekuñnastępowałpoÑchudychlatachîbadańprowadzonychpodostrzałem
krytykikoncepcjicech,prowadzonychzestanowiskpoznawczych.(Obej-
mowałaonanietylkokoncepcjeosobowości,aleiinteligencji).Znaczący
wkładwtymzakresiewnieśliprzedewszystkimMcCraeiCosta(1987).Na
podstawierozległychdanychempirycznychianalizczynnikowychwyka-
zali,żepodstawoweróżnicewosobowościdadząsięsprowadzićdopięciu
głównychczynników.ModelichñznanywliteraturzepodnazwąÑWiel-
kiejPiątkiîñzawieranastępującewymiary:ekstrawersję,ugodowość,
sumienność,stabilnośćemocjonalnąiotwartośćnadoświadczenie.Głów-
nymzałożeniemautorówjesttzw.hipotezaleksykalna.Głosiona,żenajis-
totniejszeróżniceindywidualnemiędzyludźmizakodowanewjęzyku.
Zatemtewłaściwościlubcechy,którebyływażnezewzględunaprzetrwa-
niejednostki,zostałylepiejodzwierciedlonewjęzyku.Imjakaścechalub
różnicajestbardziejznacząca,tymmabogatsząreprezentacjęleksykalną.
Chcącstworzyćtrafnymodelstrukturyosobowości,powinniśmyzatem
odwoływaćsiędojęzyka,zapomocąktóregoludzieopisująosobowość
swojąlubinnychosób.Praceinspirowanetymmodelemprowadzone
wkilkunurtach,wtymwtzw.nurciekwestionariuszowym.Wbadaniach
wykorzystujesięmateriałpozyskanyzistniejącychlicznychkwestionariu-
szyosobowościitemperamentu(Zawadzki,SzczepaniakiStrelau,1995).
Mayeriwspółpracownicywskazująnatrzywymiary,którychnie
możnazaliczyćwprostdointeligencjilubosobowości,gdyżposiadają
właściwościobydwu.to:absorpcjaintelektualna,przyjemnośćintelek-
23