Psychologiczne podstawy podmiotowości

Maria Jarymowicz

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-20668-0

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2009

Liczba stron:

216

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Jarymowicz, Maria. Psychologiczne podstawy podmiotowości. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, 216 s. ISBN 978-83-01-20668-0

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Jarymowicz, M.

T1 Psychologiczne podstawy podmiotowości

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2009

SN 978-83-01-20668-0

Bibliografia BibTex:

@Book{ 1045, author = "Jarymowicz, Maria", editor = "", title = "Psychologiczne podstawy podmiotowości", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2009", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-20668-0" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Jarymowicz, Maria

ED -

TI - Psychologiczne podstawy podmiotowości

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2009

SN - 978-83-01-20668-0

ER -

Netografia (standard APA):

Jarymowicz, Maria. Psychologiczne podstawy podmiotowości [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009 [dostęp: 27 04 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/psychologiczne-podstawy-podmiotowosci-maria-jarymowicz-1045.

psychologia, człowiek

Gdzie znajdują się źródła ludzkiej podmiotowości?

Co sprzyja osiąganiu samoświadomości i samokontroli?

Autorka przybliża zagadnienia związane ze zdolnością człowieka do wglądu w siebie oraz do uwzględniania w myśleniu i działaniu r...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-20668-0

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2009

Liczba stron:

216

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

WPROWADZENIE10
Samoświadomość i samostanowienie11
Główne tezy opracowania12
CZĘŚĆ I. PIERWOTNE WYZWANIA: SZKIC O UNIWERSALNYCH OGRANICZENIACH PODMIOTOWOŚCI16
1. Przewaga regulacji automatycznej nad refleksyjną17
1.1. O dominacji regulacji nieświadomej nad regulacją świadomą17
1.2. O dominacji afektu nad intelektem21
2. Asymetria negatywno-pozytywna: przewaga tendencji obronnych nad wzrostowymi26
2.1. O dominacji strachu nad nadzieją26
2.2. O dominacji popędów nad motywacjami transgresyjnymi30
3. Słowo podsumowania dotyczącego źródeł ograniczeń podmiotowości: regulacja automatyczna i obronna35
CZĘŚĆ II. BADANIA NAD ULEGANIEM WPŁYWOM UTAJONYCH BODŹCÓW36
4. Jak mierzyć nieświadome emocje?38
4.1. Metodologia eksperymentalnych badań nad nieświadomymi emocjami38
4.2. Paradygmat podprogowego poprzedzania (PPP) jako metoda pomiaru irracjonalnych wpływów utajonych emocji na jawne reagowanie40
5. Wyniki badań: przejawy wpływu utajonych procesów na jawne reagowanie42
5.1. O utajonym warunkowaniu bodźców pierwotnie neutralnych jako przesłance zbliżania się lub oddalania42
5.2. Efekty odnoszenia do Ja utajonych informacji47
5.3. O szybkości reagowania na podprogowe bodźce negatywne i pozytywne49
5.4. Szanse: rozpoznawanie utajonych słów51
5.5. Dyskusja wyników przedstawionych w Ramkach 1–554
6. Wyniki badań: ograniczenia i szanse58
CZĘŚĆ III. SZANSE: SZKIC O ROZWOJU PODMIOTOWOŚCI60
7. Od dziecięcego egocentryzmu do refleksyjnej samoświadomości61
7.1. Egocentryzm i brak dystansu wobec Ja61
7.2. Wglądy w unikalne Ja: afekt i intelekt jako podstawa pojmowania Ja63
7.3. Refleksyjne standardy Ja i zdolność do autokrytycyzmu67
7.4. Standardy Ja-pożądanego jako przesłanka samokontroli73
8. Od popędów i obronności do ideałów i nadziei75
8.1. Nastawienia egoistyczne: obronne i roszczeniowe76
8.2. Egoizm poszerzony: faworyzowanie Swoich78
8.3. Motywacje wyższego rzędu: cele osobiste81
8.4. Poznawanie innych ludzi, standardy i cele poza -Ja84
9. Podsumowanie: podstawy i przejawy podmiotowości92
9.1. Próba wyliczenia przesłanek i przejawów podmiotowości93
9.2. Przedmiot prezentowanych w pracy badań nad podmiotowością: relacje między systemami regulacji automatycznej i refleksyjnej95
CZĘŚĆ IV. BADANIA NAD WPŁYWEM REFLEKSYJNOŚCI NA PRZETWARZANIE JAWNYCH I UTAJONYCH INFORMACJI96
10. Cele i metody pomiaru refleksyjności96
11. Refleksyjność a tempo funkcjonowania poznawczego99
11.1. Wzbudzanie afektywnego versus refleksyjnego systemu wartościowania a tempo kategoryzowania stwierdzeń99
11.2. Stopień dyspozycyjnej refleksyjności a tempo rozwiązywania zadań101
11.3. Stopień dyspozycyjnej refleksyjności a tempo odnoszenia do Ja neutralnych heksagramów poprzedzanych bodźcami utajonymi102
11.4. Stopień dyspozycyjnej refleksyjności a tempo operowania pojęciami abstrakcyjnymi103
11.5.Komentarze do wyników badań zaprezentowanych w Ramkach 6–9105
12. Przejawy specyficznych powiązań między treścią przekonań a reakcjami na utajone bodźce105
12.1. Przekonania na temat kobiet i mężczyzn a reakcje na utajone sygnały denotujące płeć106
12.2. Pamięć własnych doświadczeń emocjonalnych a reakcje na utajone słowa dotyczące tych doświadczeń108
12.3. Samowiedza a reakcje na utajone słowa dotyczące własnych cech110
12.4. Komentarze do wyników badań zaprezentowanych w Ramkach 10–12112
13. Niespecyficzne następstwa samej koncentracji refleksyjnej w reakcjach na utajone bodźce113
13.1. Refleksyjna koncentracja na standardach samokontroli a reakcje na utajone bodźce113
13.2. Refleksyjna koncentracja na różnych subsystemach Ja a reakcje na utajone bodźce115
13.3. Zaangażowanie w zadanie refleksyjne a reakcje na utajone bodźce115
13.4.Komentarze do wyników badań zaprezentowanych w Ramkach 13–15118
14. Dyskusja końcowa wyników przedstawionych w Ramkach 6–15118
CZĘŚĆ V. W POSZUKIWANIU PODSTAW PODMIOTOWOŚCI: BADANIA NAD ROLĄ POZNAWCZEGO WYODRĘBNIENIA WŁASNEJ OSOBY121
15. Konceptualizacja pojęcia „poznawcze wyodrębnienie własnej osoby”121
16. Przesłanki wyboru sposobu pomiaru stopnia poznawczego wyodrębnienia Ja125
17. KSS: metoda pomiaru stopnia poznawczego wyodrębnienia Ja126
17.1. Założenia teoretyczne126
17.2. Opis techniki KSS128
18. Eksperymentalne badania nad regulacyjnym znaczeniem stopnia wyodrębnienia Ja129
18.1.Wyodrębnienie Ja a radzenie sobie z własnymi emocjami130
18.1.1. Efektywność samokontroli odczuwanego napięcia130
18.1.2. Odporność na wpływy utajonych afektów w ocenianiu nieznanych obiektów132
18.1.3. Odporność na wpływy utajonych bodźców afektywnych w odnoszeniu nieznanych obiektów do Ja135
18.1.4. Odporność na wpływy utajonych bodźców afektywnych w warunkach uprzedniego pobudzania do refleksyjności135
18.1.5. Komentarze do badań opisanych w Ramkach 16–19137
18.2. Wyodrębnienie Ja a ocenianie innych ludzi138
18.2.1. Czy podobny do Ja jest atrakcyjny?138
18.2.2. Podzielanie stereotypu spiskowego140
19. Dyskusja empirycznych ustaleń dotyczących roli poznawczego wyodrębnienia Ja opisanych w Ramkach 16–22143
18.2.3. Bezwiedny wpływ uprzedzeń na ocenianie kandydatki na modelkę143
CZĘŚĆ VI. W POSZUKIWANIU ISTOTY PODMIOTOWOŚCI: BADANIA NAD ROLĄ REFLEKSYJNYCH STANDARDÓW WARTOŚCIOWANIA145
20. Metody pomiaru refleksyjnych, osobistych standardów wartościowania147
20.1. Dwa rodzaje wskaźników osobistego charakteru standardów wartościowania147
20.2. Pomiar przejawów stopnia złożoności i heterogeniczności standardów wartościowania148
20.3. Mierzenie standardów wartościowania z perspektywy własnej (Ja) i zewnętrznej (poza -Ja)149
21. Badania nad związkami poznawczego wyodrębnienia Ja z właściwościami standardów wartościowania150
21.1. Standardy wartościowania jako warunek rozumienia innych151
21.2. Standardy wartościowania jako warunek sposobu angażowania się na rzecz innych152
21.3. Standardy wartościowania heterogenicznego152
21.4. Komentarze do badań nad związkami poznawczego wyodrębnienia Ja ze standardami wartościowania (opisanych w Ramkach 23–25)155
22. Zróżnicowanie standardów wartościowania a uleganie wpływom utajonych bodźców afektywnych156
22.1. Heterogeniczność standardów wartościowania a podatność na wpływy utajonych bodźców156
22.2. Egzocentryzm standardów wartościowania a podatność na wpływy utajonych bodźców158
22.3. Nowe miary heterogeniczności standardów wartościowania i odroczone rejestrowanie reakcji na utajone bodźce afektywne158
22.4.Komentarze do wyników badań opisanych w Ramkach 26–28161
23. Standardy wartościowania a przejawy ustosunkowań wobec Swoich i Obcych162
23.1. Rozróżnienie postaw jawnych i utajonych i jego implikacje dla pomiaru postaw162
23.2. Przykład badania nad stereotypowymi reprezentacjami Obcych165
23.3. Standardy ksenofobii i otwartości a ocenia nieneutralnych bodźców poprzedzanych utajonymi informacjami o rasie nieznanych osób167
23.4.Typy religijności a przejawy postaw jawnych i utajonych wobec Swoich i Obcych171
23.4.1. Przesłanki rozróżnienia w badaniu typów religijności171
23.4.2. Test Utajonych Skojarzeń jako metoda pomiaru utajonych przejawów postaw172
23.5.Komentarze do badań opisanych w Ramkach 29–31174
23.4.3. Typy religijności a efekt IAT w kategoryzowaniu imion polskich i arabskich174
24. Refleksja końcowa nad empirycznymi próbami uchwycenia roli standardów wartościowania w wyznaczaniu podmiotowości178
25. O kilku cnotach, które wynikają z rozwoju podmiotowości180
CZĘŚĆ VII. IMPLIKACJE: O POŻYTKACH WYNIKAJĄCYCH Z ROZWOJU PODMIOTOWOŚCI180
25.1. Podmiot względem samego siebie182
25.2. O cnotach interpersonalnych184
26. Pytanie Philipa Zimbardo: dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?185
27. Skala makro – konkluzja Stevena Pinkera: Żegnaj, przemocy189
Bibliografia193
Indeks nazwisk209
Indeks rzeczowy213

WPROWADZENIE

konać,dokonującogląduindeksówprzedmiotowychwpodręcznikachpsychologii

XXIwieku:niemawnichpojęćtakich,jakpodmiotowość,wartości,ideały,uczuciaczy

wola.Chodzinamopodzieleniesięwiedząpochodzącązbadań,które–jaksięzdaje–bro-

niąstatusutychpojęć(takżezperspektywywspółczesnejpsychologiiakademickiej).

Samoświadomośćisamostanowienie

Couznaćzaprzejawypodmiotowościczłowieka?Odpowiedźnatopytaniemusibyćróż-

nazperspektywyróżnychdyscyplin.Niematumiejscanaichprzywoływanieiporów-

nywanie.Odwołamysięwięctylkodopojęć,jakiewewspółczesnejpsychologiiosobo-

wościodnosząsiędocharakterystykczłowiekasamoświadomegoizdolnegodo

samostanowienia.

Trzebarozróżnićpomiędzypodmiotem–funkcjonującąosobą(Daktorem”–por.Le-

wicka,1993),ajejpodmiotowością–zbiorematrybutów,któresprawiają,żeosobawpły-

wanasposóbwłasnegofunkcjonowania.Jesttomożliweprzedewszystkimdziękitemu,

żeczłowiekowidanajestnietylkoświadomość,aleisamoświadomość(Damasio,2000).

WpoluświadomościDkłębiąsię”rozmaitedoznania,odczucia,spostrzeżenia,skojarzenia

imyśli.WiększośćznichpojawiasięwDstrumieniuświadomości”(James,1890)auto-

matycznie,bezwzględunatoczytegochcemy,czyniechcemy(częstowbrewwoli–jak

wwypadkunatrętnych,niechcianychmyśliczyhalucynacji).Poczęścijednakpoleświa-

domościwypełniajątreścipochodneodnaszychzaciekawień,namysłuirefleksji:odsta-

wianiasobienajrozmaitszychpytańiposzukiwaniananieodpowiedzi.Jesteśmywszak

zdolnidotego,bykierowaćwłasnymimyślami.Szczególnązaśzdolnośćstanowito,że

możemykierowaćuwagę,azwłaszczamyśli,nasiebie(przypuszczamy,żetazdolnośćjest

danatylkoludziom).Stopniowostajemysięzdolnidosamoobserwacjiisamoocen(Pru-

dhomme,2005).Wdalszychetapachrozwojumożliwestajesięuświadamianiesobiesen-

suwłasnychdążeńiprzesłanekdokonywanychsamodzielniewyborów,wytyczaniesobie

celów,atakżesterowaniesobątak,byjezrealizować.Towłaśnieuznamyzakluczoweatry-

butydojrzałejpodmiotowości,azapodstawowenarzędziaichrozwoju–osiągnięcieiwy-

korzystywaniewpraktycezdolnościdorefleksyjności:doposługiwaniasięintelektem

imyśleniempodporządkowanymregułomlogikiwodbiorzesiebieiświata.

Rozwójpodmiotowościwiążesięzunikalnązdolnościączłowiekadouczynieniasame-

gosiebieprzedmiotempoznania.Tadwoistośćbyciazarazempodmiotemiprzedmiotem

wprocesiezdobywaniawiedzy,poszerzaniaorientacjiiwglądów(por.Epstein,1980:selfas

aknoweriselfasanobjectofknowledge)sprawia,żemożliwestajesięzmienianiesamego

siebiepodwpływemtychżewglądów.ObokJa-podmiotowego–Jajakofunkcjonującego

podmiotu–wyodrębniasięJa-przedmiotowe(Bobryk,1981),któregokształtowaniezmie-

niastanyimożliwościJa-podmiotowego.Dostrzeganiesamegosiebie,kształtującasięwie-

dzanaswójtematisamoświadomość,wizjeróżnychwcieleńipostacisiebie(obecnie,

wprzeszłościiwprzyszłości),umożliwiająreagowanienatewizje(zadowoleniem,zawo-

dem,wstydemlubdumą),kształtowaniepostawwobecsiebie(samoakceptacjiczykryty-

cyzmu),formułowaniezamiarów(stawianiasobiecelów)zmienianiasiebie(osiąganiasuk-

cesów,wewnętrznejharmonii,rozwijaniaokreślonychpotencji).Samowiedzamożebyć

Brak wyników

Psychologiczne podstawy podmiotowości

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra