Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZĘŚĆI.PIERWOTNEWYZWANIA
20
tyfikacjązagresorem”–opisanyzostałprzezAnnęFreud(1937/2004).Jedynymsposobem
napozbyciesiępoczuciaprzerażającegozagrożeniajestDpokochanieagresora”:poczucie
więziznim,chęćsłużeniamu,byciajaknajbliżej.Mechanizmtakipojawiasięwstosun-
kudoagresorówbezwzględnych,stosującychprzemocbezcieniawahaniaiwformach
skrajnych.Słowem,niechodzioludzi,którzyczasemzachowująsiębardzoagresywnie(ze
strachem,jakipojawiasięsporadycznie,możnażyć).Wpraktycemechanizmtenczęsto
powodujeopowiedzeniesięzazłemigorliwejegorealizowanie–spójniezżyczeniami
agresora(przywódcybandyczywładcy-satrapy).Miłośćtegorodzajumijawchwiliusta-
niazagrożenia–równiebezwiednie,jakjejpojawieniesię(możnatuprzywołaćchoćby
obserwacjegwałtownychzmianuczućgorącychwielbicieliStalinapojegośmierci).Dla-
tegoczłowiek(częstoposądzanyocynizm)możenagleprzyłączyćsiędogronaprzeciw-
nikówkogoś(np.Stalina),komusprzyjałznieuświadomionegowewnętrznegoprzymu-
su,azmianiezachowanianietowarzyszypoczuciedysonansuiniespójności,bowłasna
wrogośćnigdyniezniknęła:byłatylkotłumionaiwbezpiecznychwarunkachpojawiła
sięponownieautomatycznie.
Powstająintrygującepytaniaopodmiotowość.Dlaczegowwarunkachzagrożeniajed-
nicierpią,przeżywająclęk,ainni–sprzeniewierzającsięsobie–alboredukujągoświa-
domie,schlebiająctemu,ktozagraża,albopozbywająsięlękupoprzezróżneformynazwa-
nesamooszukiwaniem?Wielenasdzieliodmożliwościodpowiedzinatakpostawione
pytania,alesformułujemytupewneogólniejszehipotezydotyczącewyznacznikówpod-
miotowości,którepowinnysprzyjać(a)zmniejszaniuprawdopodobieństwareagowania
panicznymlękiemnanapotykanezagrożeniai(b)możliwościdochowaniawiernościwłas-
nymideałomnawetwwarunkachpoważnegozagrożenia.
Reasumując–funkcjonowanieczłowiekajestwzasadniczejmierzewyznaczone
przezmechanizmyiprocesy,nadktórymipodmiotniemaświadomejkontroli.Regu-
lacjaświadoma,awszczególnościrefleksyjna,występujeznacznierzadziej.Spektakular-
nieodnotowałtoBertrandRussell(1999)wautobiografiinapisanejpodkoniecdługiego,
niezwyklebogategointelektualnieżycia.Choćwwiekukilkunastulat,władającbiegle
grekąiłaciną,czytałdzieławybitnychfilozofów,aprzezcałeżyciepracowałtwórczo,uje-
goschyłkuwyraziłżal,żemyślałnieczęściejniż…Dtrzyrazywtygodniu”.
Wistocie,niemamyzbytwieleczasunapogłębionerefleksje.Częstoniemamyteż
motywacjidomyślenia.Bywa,żewosobowościdanegoczłowiekanieukształtująsiężad-
neprzesłankitakichmotywacji.Aprzecieżtodziękirefleksjiosiągasięnowerodzajewglą-
dów,decydująceozasadniczychprzemianachosobowości.Kluczemdojejrozwojujest
zdolnośćimotywacjadoautorefleksjiorazrezultatymyśleniaosamymsobie.
1.2.Odominacjiafektunadintelektem
Orientacjacodotego,czycośjestpozytywne,czynegatywne,tojedenzdwóchgłównych
pierwotniecelówregulacjizachowania–popierwsze,szybkozorientowaćsięcodozna-
czeniasytuacji,apodrugie,zareagowaćwokreślonysposób.Wtymdrugimzakresie
dodziśwwielukoncepcjachczłowiekapoprzestajesięnaopisietakiejwłaśniezasady
funkcjonowania:przyjemne–przybliżyćsię,przykre–oddalićsię(lubprzybliżyćsię
poto,byzaatakować).Szczęśliwierozwójosobowościsprawia,żetaprostazasadaprzyjem-