Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
11
mniejlubbardziejwnikliwa,złożonaczyuproszczona,trafnabądźtendencyjna,awynika-
jącezniejuczuciaicele,jakiestawiasobiepodmiot,mogąbyćmniejlubbardziejglobal-
neczyspecyficzne,zachowawczeczywzrostowe,ukierunkowanenasiebielubnaświat.
Wprocesieanalizowaniatychzjawiskprzyjmujemyzałożenie,żezdolności,któresta-
nowiąpodstawępodmiotowości,rozwijająsięstopniowoiprzejawiająnawielesposobów,
apoczątektegoprocesuzwiązanyjestzezdolnościądodostrzeżeniaunikalnościsamego
siebie–jakoistotyodróżniającejsięodDcałejreszty”.Początkowomatopostaćglobalne-
gopoczuciaDjatoja”,zyskiwanegowrazzeświadomościągranicwłasnegociała.Wdal-
szychetapachprzybierapostaćsamowiedzy:wizerunkuwłasnejosoby,pochodnegoodpo-
znawaniaspecyficznychatrybutów,własnejniepowtarzalnejbiografii,niepowtarzalnej
fizycznościiosobowości.
Podmiotowośćprzejawiasię–popierwsze–wsferzeorientacyjnej,poznawczej:samo-
świadomościąisamowiedzą,sposobemdookreśleniawłasnejtożsamościirozumieniawłas-
nychrelacjizeświatem,zdolnościądodystansowaniasięwobecsamegosiebie,atakże
(coszczególnieważne)dobudowaniapożądanychwizjiwłasnejosoby.
Podmiotowośćprzejawiasię–podrugie–wsferzeemocjonalnejimotywacyjnej:zdol-
nościąuznaniaczegośzazłelubdobreorazwskazaniakryteriówdobraizła,zdolnością
doocenianiasiebieiświatawedlewłasnychkryteriów,dokierowaniasięwłasnąwolą,
dodokonywaniawyborówirozpoznawaniaichprzesłanek,doformułowaniacelów,pro-
gramówwłasnychdziałań,przewidywaniaichnastępstw.
Potrzeciewreszcie–podmiotowośćprzejawiasięwsferzewykonawczej:zdolnością
dosamokontroliisprawstwa,dosterowaniasobą,kierowaniawłasnymiczynamiiwłas-
nymrozwojem,dopodejmowaniaodpowiedzialnościzawłasnedokonania.
Innymisłowy,podmiotowośćjestpochodnaodróżnicowaniasięperspektywJajako
podmiotuiJajakoprzedmiotu(poznania,oceniania,sterowania),awyznaczanowesta-
nypodmiotu(coraztonowewglądywsiebieiwłasnemiejscewświecie,świadomośćprze-
słanekwyborówidokonywaniaichzgodniezwłasnąwolą,umiejętnośćplanowania,prze-
widywaniaorazkontrolowaniasamegosiebie).Wszystkotoprzekładasięnanowe,
odmiennejakościowoformyżycia:egzystencjiwświecieprzyrodyiludzi(Kozielecki,
1997;Obuchowski,1993,2000).Podmiotowośćprzybieraokreślonąpostaćwrezultacie
rozwojuzdolności,którenigdyniesączłowiekowidanewpełni:procesrozwojupodmio-
towościniemakońca.
Głównetezyopracowania
Wydajesię,żewepocenadmiaruinformacji(stresuinformacyjnego–Ledzińska,2006)war-
tonawstępiewyłuszczyćtezy,którebędąstanowićprzedmiotrefleksji.Byćmożezabieg
tenułatwidecyzjęcodotego,któremufragmentowiksiążkipoświęcićuwagę.
Teza1
Zpsychologicznegopunktuwidzeniapodmiotowośćniejestczłowiekowidana,lecz
kształtujesięzasprawą:
(1)uniwersalnych,naturalnychprocesówrozwojowych(takichjak:rozwójzdolno-
ścichodzenia,umożliwiającegowybórkierunku,wjakimchcemysięprzemieścić),oraz