Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
I.Ogólnacharakterystykastresunauczycielskiego
zależąodjejodpornościorazodczasutrwaniainatężeniastresorów.Badania
nadstresemwtymrozumieniukoncentrowałysięnaidentyfikacjipotencjal-
niestresującychbodźcówśrodowiskowych,społecznych,psychologicznych,
fizycznychczyekonomicznych,anastępnieokreślaniuichtoksyczności.
Zgodniezujęciemrelacyjnymstresuniemożnasprowadzićanidoklasy
bodźcówwywierającychnaczłowiekaokreślonąpresję,aniteżdoklasyreakcji
nanią.Niejestonbowiemlokalizowanyaniwjednostce,aniwotoczeniu,ale
dotyczyokreślonegorodzajurelacji(interakcji,transakcji)międzynimi.Jest
tozapowiedźzakłócenialubzakłócenierównowagimiędzyzasobamibądź
możliwościamijednostki,zjednejstrony,awymaganiamiotoczenia–zdrugiej
(I.Heszen-Niejodek1996).
Charakterystycznecechystresupsychologicznego,wedługmodelurela-
cyjnego,możnaująćnastępująco:stresjeststanemorganizmu;zakładainter-
akcjęorganizmuijegootoczenia;jeststanembardziejekstremalnymniżstany
normalne;wymagaobecnościzagrożeniadlaorganizmu,przeszkodywdzia-
łaniuorazpociągazasobąskutkizdrowotne,emocjonalneibehawioralne
(J.F.Terelak2008).
20Transakcyjneujęciestresu
Najbardziejznanąipowszechniecytowanąwliteraturzerelacyjnąkoncepcją
stresujestprocesualne,transakcyjno-poznawczeujęcieRichardaS.Lazarusa
iwspółpracowników(R.S.Lazarus1980;R.S.Lazarus,S.Folkman1984).
Stres,wedługRichardaS.LazarusaiSusanFolkman(1984,s.19),to„okre-
ślonarelacjamiędzyosobąaotoczeniem,któraocenianajestprzezosobęjako
obciążającalubprzekraczającajejzasobyizagrażającajejdobrostanowi”.Re-
lacjatauwzględniazarównowymagania(oczekiwania)otoczenia,jakiindy-
widualnemożliwościjednostkidotycząceporadzeniasobiezwydarzeniem.
Określającstrespsychologicznyjakopewienstanwewnętrzny(układpro-
cesówpsychologicznych)wywołanydziałaniemczynnikówzewnętrznych,
R.S.Lazarus(1966)interesowałsięprzedewszystkimróżnicamiindywidu-
alnymiwdoświadczaniustresuiradzeniusobieznimorazróżnorodnością
zagrożeń.Podstawowymmechanizmempsychologicznymodpowiedzialnym
zaoweróżniceindywidualnejest,wedługbadacza,ocenapoznawczazagro-
żenia,rozumianajakomechanizmoceniający,uświadamiającyiinterpretujący
zdarzenia(J.F.Terelak2008).
