Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
I.Ogólnacharakterystykastresunauczycielskiego
wanieinformacjipotrzebnychdopodjęciaracjonalnejdecyzjizaradczejlubdo
przewartościowaniazagrożenia.
Pozatymiczteremapodstawowymikategoriamiradzeniasobiezestresem
S.Folkman,R.S.Lazarusiin.(1986)nadrodzebadańempirycznychwyróżnili
wieleinnychstrategiiradzeniasobie,wtymm.in.:radzeniesobiekonfronta-
cyjne,dystansowaniesię,samokontrolę,poszukiwaniewsparciaspołecznego,
przyjmowanieodpowiedzialności,ucieczkę–unikanie,planowerozwiązy-
wanieproblemów,pozytywneprzewartościowanie.
Wwymiarzeczasowymprocesradzeniasobiecharakteryzujesiędyna-
miką–wmiaręrozwojusytuacjistresowejjedneformyzachowaniazastę-
powanesąprzezinne(I.Heszen-Niejodek2008).Naprocesradzeniasobieze
stresemskładasięzatem„ciągzmieniającychsięwczasiestrategii,związa-
nychzezmianamicechsytuacjiizmianamistanupsychofizycznegojednostki”
(K.Wrześniewski1996,s.47).
Biorącpoduwagęróżnorodnośćwarunkówiokoliczności,wktórychczło-
wiekdoświadczastresu,orazzróżnicowaniewzakresietreściepizodustre-
su,trzebapodkreślić,żeżadnejzwyodrębnianychwróżnychklasyfikacjach
formradzeniasobiezestresemniemożnawsposóbjednoznaczny,nastałe,
przypisaćatrybutudobregolubzłegoradzeniasobieaniokreślonejskutecz-
ności.Podjęteprzezdanąosobędziałanieprzystosowawczewjednejsytuacji
możeniebyćtakiewinnejsytuacjialbodlakogośinnego(R.S.Lazarus1999;
M.Zeidner,D.Saklofske1996;W.Łosiak2008).
Reasumując,streswujęciutransakcyjnymjestzatemprocesem,wktórym
zawszemożnawyróżnićczteryzasadniczeelementyskładowe.Pierwszymjest
czynnik,którymożewywołaćstres,czylipotencjalnystresor.Możeonmieć
charakterzewnętrznylubwewnętrzny.Kolejnyelementtoprocesocenydzia-
łającegoczynnika,któregorezultatemjestzakwalifikowanieoddziałującego
czynnikajakozagrażającego.Trzecimelementemjestemocjonalno-behawioral-
nareakcjastresowa,którapojawiasięautomatyczniewchwiliuznaniasytuacji
zastresorodnąiktórejtowarzysząkomponentyreakcjifizjologicznej.Ostatni
zaśelementtoproceszmaganiasięzestresem,któregocelemjestredukcjalub
usunięciestresu.Zarównoproceszmaganiasięzestresemiczynnikiemstre-
sorodnym,jakiocenasytuacjistresowejdokonująsięzawszeprzezpryzmat
możliwościiwydolnościjednostki.Wydolnośćtawyznaczanajestzasobami,
jakimidysponujeczłowiek.Proceszmaganiasięzestresemmacharakterpętli
ijestpowtarzanycyklicznie.Wzależnościodczasutrwaniasytuacjistresowej
(całegoprocesu)możnawyróżnićstreskrótkotrwałyidługotrwały(M.Fąfro-
wicz,T.Marek1999).
