Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
Wpolskojęzycznychstudiachnadhumanizmem,podsumowanychwostat-
nichlatachwielotomowąseriąpodredakcjąAlinyNowickiej-Jeżowej,nie-
malnieporuszonozagadnienianpóźnegohumanizmu”
20
.Członkówhete-
rogenicznejgrupynpóźnychhumanistów”,złożonejzprawników,lekarzy,
nauczycieliiteologów,łączyłoprzekonanieowłasnymznaczeniu,znajdujące
wyrazwokreśleniachnobilitaslitterariaczynobilitasscientiae
21
.Podzielali
onitakżewspólnysystemwartościiwzorcezachowań.Wprzeciwieństwie
doswychstarszychojednolubdwapokoleniakolegów,bylisilniejzwią-
zanizinstytucjami:uniwersytetemczydworem
22
.nPóźnihumaniści”nie
bylijednakjedynieantykwarystami,leczwnieślitakżeistotnywkładdo
toczącychsiędysputteologicznychorazteoriinowożytnegopaństwa.
Niewielkagrupapierwszegopokoleniapolskicherazmian-stanowią-
cychelitępolitycznączasówZygmuntaI,złączonychhumanistycznym
etosemorazelitaryzmem-tylkodopewnegostopniawpisujesięwten
model.Zpewnościąlepiejoddajeonsytuacjędrugiejgeneracji,naczele
zAndrzejemFryczemModrzewskim,klientemŁaskich,poszukującym
politycznychpatronówiodnichzależnym.Relacjepolskichmagnatów
iintelektualistówzErazmemzostałydobrzeopisanenapodstawiewyda-
nejiprzetłumaczonejkorespondencjinksięciahumanistów”
23
.Wostat-
nichlatachstałasięonatakżeprzedmiotemwieluanaliz,wktórychczęsto
powracapytanieoznaczenieerazmiandlarozwojureformacji
24
.Mimoże
nieprzedstawionownichsystematycznejodpowiedzinapytanieozwiązek
s.107-120;R.Seidel,SpäthumanismusinSchlesien.CasparDornau(1577-1631).Lebenund
Werk,Tübingen1994;W.Kühlmann,GelehrtenrepublikundFürstenstaat.Entwicklungund
KritikdesdeutschenSpäthumanismusinderLiteraturdesBarockzeitalters,Tübingen1982.
20Zob.potężnyprojektwydawniczy:Humanizm:idee,nurtyiparadygmatyhumani-
stycznewkulturzepolskiej.Syntezy,red.A.Nowicka-Jeżowa,Warszawa2009-2011.
21
Zob.programowyartykuł:E.Trunz,DerdeutscheSpäthumanismusum1600alsStan-
deskultur,nZeitschriffürGeschichtederErziehungunddesUnterrichts”21,1931,s.17-53.
22Onkarierach”humanistówiwalcenarynkupracyzob.J.Glomski,Patronageand
HumanistLiteratureintheAgeoftheJagiellons.CourtandCareerintheWritingsofRudolf
AgricolaJunior,ValentinEck,andLeonardCox,Toronto2007.
23
KorespondencjaErazmazRotterdamuzPolakami,wyd.M.Cytowska,Warszawa
1965(dalejcyt.KorespondencjaErazma).
24
Ch.Galle,Bischöfe,HumanistenundeinfacheLutherfeinde.DieKontaktedesErasmus
nachPolenimSpiegelseinesBriefwechsels,nOdrodzenieiReformacjawPolsce”61,2017,
61-101;H.Louthan,AModelforChristendom?Erasmus,PolandandtheReformation,
nChurchHistory”83,2014,s.18-37;J.Koryl,ErasmusamonghisPolishCorrespondents.
ReligiousIdentityintheAgeofConfessionalization,w:RespublicaLitterariainAction.
ReligionandPolitics,t.2,red.A.Skolimowska,K.Jasińska-Zdun,Warsaw-Cracow2012,
s.143-175;P.G.Bietenholz,Concordiachristiana.Erasmus’ToughtandthePolishReal-
ity,nErasmusStudies”21,2011,s.44-70;J.Glomski,ErasmusandCracow(1510-1530),
nErasmusStudies”17,1997,s.1-18.
