Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wstęp
Kempa,MirosławKorolko,HalinaKowalska,EdmundKizik,PawełKras,
WojciechKriegseisen,JanuszT.Maciuszko,JanuszMałłek,StanisławPiwko,
GottfriedSchramm,WojciechSławiński,LechSzczucki,StanisławTworek,
WacławUrban,JacekWijaczkaczyJanuszTazbir.Wśródzagranicznych
badaczynajwiększymzainteresowaniemcieszyłsiępolskiantytrynita-
ryzm,któremupoświęcilisweprace:DelioCantimori,KęstutisDaugirdas,
LorenzHein,JordtJørgensen,PierreMesnardorazGeorgeH.Williams,
adorobektychstudiówpodsumowałZbigniewOgonowski
28
.Ostatnio
syntezypolskiejreformacjiiepokikonfesjonalizacjiprzedłożyliChristoph
SchmidtorazAlfonsBrüning,jednakobietepracezawierająbardzodużo
błędówinieuprawionychuogólnień
29
.Niewielkaczęśćdorobkuhistorio-
grafiizostałapodsumowanawlicznychtomachzbiorowych,przynoszących
wieleanalitycznychstudiów,leczniezmieniającychdotychczasowychwizji
aniinterpretacji
30
.
Wśródstudiówhistorycznychnaddziejamipolskiejreformacjidomi-
nowałyujęciaspołeczne,regionalneibiograficzne.Pracetenajczęściej
wyjaśniałydynamikęizłożonośćruchureformacyjnego,odwołującsiędo
procesówspołecznychzachodzącychwXVIw.Odczasufundamentalnej
pracyWincentegoZakrzewskiegodziejereformacjibyłyłączonezenwzro-
stemsamoświadomościszlachty”,najwyraźniejartykułowanympo1548r.
31
NawetbadającedziejemiastMariaBoguckaiJolantaDworzaczkowaprzy-
znawały,żenaprzebieghistoriiprzemianyreligijnejwXVIw.najsilniej
wpłynęłasłabośćmieszczaństwa
32
.JakzauważyłaNataliaNowakowska,
prowadziłotonawetdonzapomnienia”przezhistoriografiępierwszejfazy
28
Zob.bibliografięwpracy:K.Daugirdas,DieAnfängedesSozinianismus.Genese
undEindringendeshistorisch-ethischenReligionsmodellsindenuniversitärenDiskursder
europäischenEvangelischen,Göttingen2016;Z.Ogonowski,Socynianizm:dzieje,poglądy,
oddziaływanie,Warszawa2015.
29
Ch.Schmidt,AufFelsengesät.DieReformationinPolenundLivland,Göttingen
2000;A.Brüning,Uniononestunitas.Polen-LitauensWegimkonfessionellenZeitalter
(1569-1648),Wiesbaden2008.
30
Zob.seriawydawnicza:KulturaPierwszejRzeczypospolitejwdialoguzEuropą.
Hermeneutykawartości,red.A.Nowicka-Jeżowa,t.1-12,Warszawa2015-2017,zwł.:t.8:
LuteranizmwkulturzePierwszejRzeczypospolitej,red.K.Meller,Warszawa2017;t.9:Ewan-
gelicyzmreformowanywPierwszejRzeczypospolitej.DialogzEuropąiwyboryaksjologiczne
wświetleliteraturyipiśmiennictwaXVI-XVIIwieku,red.D.Chemperek,Warszawa2015;
t.10:AntytrynitaryzmwPierwszejRzeczypospolitejwkontekścieeuropejskim.Źródła−roz-
wój-oddziaływanie,red.M.Choptiany,P.Wilczek,Warszawa2017,s.51-75.
31W.Zakrzewski,PowstanieiwzrostreformacyiwPolsce1520-1572,Leipzig1870.
32M.Bogucka,MiastawPolsceareformacja.Analogieiróżnicewstosunkudoinnych
krajów,nOdrodzenieiReformacjawPolsce”24,1979,s.5-20(przedrukw:eadem,Człowiek
iświat.StudiazdziejówkulturyimentalnościXV-XVIIIw.,Warszawa2008,s.227-237).
