Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.ErazmianiewPolscewobecreformacji
57
oskarżonyoszerzenieherezji.Zdajesięztegowynikać,żebyłonpopro-
stuzaangażowanywobrótksiążkami,cowprzypadkubibliofila,huma-
nistyihistorykawielokrotnieopuszczającegoPolskęwlatach1519-1522
niebyłobywcaledziwne.Uznałonzaobrazęwymienieniegowpismach
atakującychluteranizm,nawetjeśli-jakwynikajasnozzapisuwMetryce
Koronnej-nigdynieukazałysiędrukiem,leczbyłyrękopiśmiennymi
pamfletamiprzeznaczonymidlawąskiegokręguprzyjaciół.Całąsprawę
niewątpliwierozpatrzonojakospóroobronędobregoimienia,anieatak
naluteranizm.Równieciekawejestuzasadnieniewyroku,gdzieprzywo-
łanoprzyjaznerelacjemiędzynarodowe.Argumenttenraczejniemógłsię
odnosićdożadnegoprotestanckiegomiastaanipaństwa,gdyżw1521r.
żadneznichnieprzyjęłojeszczeoficjalnienowejnauki.Słusznanatomiast
wydajesięgeneralnauwagaWładysławaPociechy,żeistotnymtłemkon-
trowersjibyłapolitykazagraniczna
191
.Międzyleskiuchodziłzaczłowieka
arcybiskupaŁaskiego,zktórymbardzobliskowspółpracowałwczasie
obradtoruńskichw1521r.
192
JakostronnikBonyiprzeciwnikHabsburgów
mógłwykorzystaćataknaDecjuszadokrytykiNiemcówicesarskiejdyna-
stii.Niewykluczone,żeodnosiłsiętakżepolemiczniedopismUlrichavon
Huttena,łączącychideeLutrazkoncepcjamingermańskiejwolności”.
KancelariaZygmuntaInawiązałapóźniejdotejkoncepcjiwpertraktacjach
dyplomatycznychzdworemFerdynandaI
193
.Wartowreszciezauważyć,
żereakcjaZygmuntabyłazgodnazpóźniejszymizaleceniamiErazmadla
HadrianaVI,wedlektórychwładcadbającyospokójwpaństwiepowinien
skonfiskowaćkontrowersyjnedokumenty,astronomnakazaćmilczenie.
Wprzyszłościmiałookazaćsię,żekrólowibardzoodpowiadałokorzystanie
zErazmiańskichargumentówwsporachkonfesyjnych.ZkoleisamDecjusz
wokresiekonfliktuErazmazLutremstałwierniepostroniepierwszego,
niemającwątpliwościcodojegoracji
194
.
KontrowersjawokółosobyDecjuszaipismbiskupaMiędzyleskiego
rozgrywałasięjużpoopublikowaniupierwszegoibardzozdawkowego
edyktuantyluterańskiegow1520r.,wydanegoprzezkancelariękrólew-
skąnajprawdopodobniejzinicjatywynuncjuszapapieskiego
195
.Wkrótce
191W.Pociecha,KrólowaBona(1494-1557).CzasyiludzieOdrodzenia,t.2,Poznań
1950,s.120.
192AT,t.5,nr390,s.369,A.KrzyckidoP.Tomickiego,Toruń,17III1521.
193AT,t.10,nr126,s.134-136,nLegatioaSigismundoadFerdinandum”,[III1528].
194
AT,t.16,cz.1,nr249,s.466-468[=Dantiscus,#1145],J.L.DecjuszdoJ.Dan-
tyszka,Kraków,13IV1534(nQuodtammaletractaturaLuthero,mirumnonest,quod
malipessimeloquuntur”).
195AGAD,MK,t.35,s.59-60[SMK,cz.4,t.2,nr12665;edycjaw:CIP,t.3,cz.1,
nr237,s.583-584].
