Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
58
1.Reformacjahumanistów
pojegowyjeździepowstałnastępny(15II1522),odmiennypodwzględem
stylistykiicharakteru.WarendzedokumentuZygmuntokreśliłpodjęcie
krokówprzeciwLutrowijakoobowiązekdobregowładcy(nofcium[ł]
boniprincipis”),stojącegonastrażyjedności,zgodyipokojupoddanych
(nunitas,concordiaettranquillitas”),któreobecniebyłynaruszaneprzez
rozprzestrzenianiesiędogmatówluterańskich(nLuthericuiusdamdog-
mata”).Dlategoteż,idącnzaprzykłademinnychwładcówchrześcijańskich”,
zakazałsprowadzaniadziełLutralubjegopopleczników(noperaipsius
Lutheriautalteriuscuiuspiamsequacis”)podkarąbanicjiikonfiskatydóbr.
Niemapewności,coskłoniłokancelariędowydanianowegorozpo-
rządzenia
196
.Trudnoprzesądzić,żenawiązywałoonodoobszernej,kilku-
dziesięciostronicowejpolemikiHenrykaVIIIzLutrem,uderzającesąjed-
nakpewnezbieżności.WprzedmowiedoAssertioHenrykprzedstawiłsię
jakopolityk,któregożycieupływałodotądnazajmowaniusięrepubliką
197
.
Widzącniezgodę(ndiscordiaemateriam”)sianąprzezsektywświecie
chrześcijańskim,poczułsięzobowiązanydodziałania.Dopodjęciapióra
apologetyskłoniłogoprzekonanieopodstawowejrolireligiiwzarządzaniu
republiką
198
.WliściedoLeonaXdodał,żekierowałsięprzywiązaniemdo
nrepublikichrześcijańskiej”inobowiązkamichrześcijanina”
199
.Elementy
podobnejautostylizacjimożnadostrzecwrozporządzeniuZygmunta,który
wedykcieskierowanym-jaksięzdaje-domiastkrólewskichjeszczesilniej
nawiązałdoerazmiańskiejretoryki,przedstawiającsięjakoczłonekchrze-
ścijańskiejwspólnotywładców.Wystąpienieprzeciwherezji,zakłócającej
spokójrepubliki,wynikałozesprawowanegourzędu.
StarcieLutrazHenrykiemmiałotakżedalszekonsekwencje.
WydrukowaniereplikiLutrawlecie1522r.wpłynęłonietylkonaErazma,
leczinacałąkatolickąEuropę.RównieżwkancelariiZygmuntaStarego
rozpoczętointensywnepracenadkolejnymiedyktamiantyluterańskimi.
W1523r.zkancelariikrólewskiejwyszłyażtrzydokumenty,datowanena
7marca,22sierpniai5września.Wlipcu1523r.Krzyckiopisałwliście
196AGAD,MK,t.35,s.518-520;CIP,t.3,cz.1,nr263,s.648-650;por.W.Zakrzew-
ski,Powstanieiwzrostreformacyi,s.227-229;J.Bukowski,Dziejereformacyi,t.1,s.489.
197
Assertio,s.181(npartimbellicis,partimaliislongediversisstudiisreipublicaecausa
adolescentiamnostraminsueverimus”).
198Ibidem,s.183.
199
Ibidem,s.155,HenrykVIIIdoLeonaX,Greenwich,21V1521(nSednostroin
Christianamrempublicamardori,incatholicamfidemzelo,etinapostolicamsedemdevotioni
nonsatisadhucfecisseexistimantes,propriisquoquenostrisscriptisquoanimosumusin
Lutherum,quodvedeimprobiseiuslibellisnostrumsitiudicium,innuerevoluimus,omni-
busqueapertiusdemonstrare,nossanctamRomanamEcclesiamnonsolumvietarmis,sed
etiamingeniiopibus,christianisqueofciisinomnetempusdefensurosactutaturosesse”).
