Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.ErazmianiewPolscewobecreformacji
59
doTomickiegookolicznościprzygotowaniajednegoztychkrólewskich
rozporządzeń.ArcybiskupJanŁaski,zwanyprzezKrzyckiegopoprostu
nhydrą”,zaprzągłdopracyobecnychnadworzesekretarzy(nconduxerat
enimnosomnes,quisumushictamspiritualesquamsecularesconsiliarios
inpretoriumdestatuendomodoinquisitionisadversusLutheranos”).Jak
przyznajeKrzycki,braktalentuorazjakośćpowstającychutworówspra-
wiły,iżcałewydarzenieobróciłosięnwkomedię”.WówczasŁaskipoprosił
wylewnieKrzyckiego,abyprzygotowałostatecznąwersję.Tenprzystałna
tochętnie,obawiającsię,żeźlenapisanyedyktmógłbysięstaćobiektem
kpin,poczymprzesłałTomickiemuprojektowegodokumentu,prosząc
wliścieouwagiikorekty
200
.
Treśćedyktuz1523r.dowodzijednak,żekonfrontacjabyłarów-
nieżwynikiemkreowaniaprzezteologówdogmatykiprotestanckiej.
Rozporządzeniezwracałosięprzeciwnaruszaniuporządkuspołecznegopod
pretekstemnwolnościchrześcijańskiej”(npretextulibertatisChristiane”),
cowskazujejednoznacznienapolemikęztraktatemLutraopublikowanym
w1520r.Sformułowanietoznalazłosiętakżewkorespondencjipapieskiej,
np.winstrukcjachnuncjuszy
201
.RównieżdrugiargumentprzeciwLutrowi,
mówiącyowystąpieniupodpretekstemwalkizbłędamiksięży,możeodsy-
łaćdoantyklerykalnychakcentówzawartychwpiśmieLutraDoszlachty
naroduniemieckiego
202
.Wartozaznaczyć,żewyrażenieto(npretextuvitiorum
ordinisecclesiasticietscandalorum”)samowsobienienegujezasadności
zarzutówstawianychklerowi.Zgodniezprzyjętymwedykciestanowiskiem
poprostuaniwolność,aniwystępkinieusprawiedliwiająprzemocyiburze-
niaporządkuspołecznego.Niewykluczonetakże,żerozbudowanyustęp
mówiącyomotywacjiZygmuntaorazodwołaniedoobowiązkównwładcy
chrześcijańskiego”byłoechemwystąpieniaHenrykaVIIIzlat1522-1523.
Zygmunt,podobniejakHenryk,walczyłopozycjęrównąlubbliskązaj-
mowanejprzezcesarzalubkrólaFrancjijakoprincepschristianissimus.
Przeciwtymerazmiańskimasocjacjom,wyrażającymsięwstyliza-
cjinchrześcijańskiegowładcy”dbającegoopokój,możeświadczyćkara
śmierciprzewidzianajakosankcjawwersjiedyktuz22sierpnia.Również
jednaktegoustępunietrzebainterpretowaćjakozerwaniazerazmiańską
200
AT,t.6,nr253,s.291-292;A.KrzyckidoP.Tomickiego,Kraków,4VII1523
(nmittocopiamRme.Dominationivre.,utpriusquamimprimidetur,dignareturrescribere,
siquidaddendum,minuendum,mutandumveillivideretur,quodutfaciatcitramoram
plurimumillamrogoetobsecro”).
201
ANP,t.2,nr4,s.143-145[=AT,t.6,nr199,s.222-223],HadrianVIdoT.Crnicia
(Nigra),Rzym,24I1523.
202Bliskotejinterpretacji:R.Nir,StanowiskobiskupaAndrzejaKrzyckiegowobeclute-
ranizmu,nStudiaPłockie”9,1981,s.77.
