Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
72
1.Reformacjahumanistów
swoichdziełprzedstawiałgojakoczasstudiów,poktórychdopierowlatach
czterdziestychrozpocząłsłużbędyplomatyczną
266
.
WittenbergaprzyciągałajednaknietylkoPolaków,tamtejszyuniwersytet
przeżywałbowiemwówczasmomentrozkwituiświetności.Wsemestrze,
gdyuczelnięodwiedziliAnianusiFrycz,dometrykiwpisałosięjeszcze
ponaddziewięćdziesięciunowychstudentów,alewmieściebyłoichwów-
czasznaczniewięcej.WykładyLutraiMelanchtonaodwiedzałysetkisłu-
chaczy.Niektórychprzyciągaławówczassławanowychteologów,innych
nowakoncepcjanauki.
Jednązezmianbyłzarysowującysięuschyłkulatdwudziestychnowy
stosunekLutraiMelanchtonadoCyceronaiArystotelesa,którzywcześ-
niejbylikrytykowanijakopoganie,aArystotelestakżejakoscholastyczny
bożek.Piętnoscholastycznejteologiiifilozofii,którejhumaniścizarzucali
przecenianieroliludzkiegoumysłuwsprawachwiary,byłotrudniejsze
dousunięcianiżzarzutpogaństwa267.Melanchtonwpismachnatemat
retorykizpierwszejpołowylatdwudziestychbroniłwprawdzieklasycznej
elokwencji,pomijałjednakimięArystotelesa,azdecydowanieodrzucał
EtykęnikomachejskączyMetafzykę
268
.ZkoleiLuterwsłynnymustępie
Dochrześcijańskiejszlachtynaroduniemieckiegożyczyłsobie,abynksięgi
Arystotelesaologice,retoryceipoezjizostałyzachowanelubteżwinną
krótkąformęujęteizkorzyściączytanebyły,bymłodychludzićwiczyć
wdobrymprzemawianiuiwygłaszaniukazań.Leczkomentarzeiróżnice
zdańmusiałybyzostaćusunięteitak,jaksięczytaretorykęCyceronabez
komentarzyibezróżnicyzdań,należałobyteżczytaćlogikęArystotelesa,
zupełniezwyczajniebeztakichwielkichkomentarzy”
269
.Wykładając
266
Frycz,Deecclesia,s.195-206,A.FryczModrzewskidoPawłaIV,Cieśle,25VIII
1556,tus.196.
267Zob.klasyczneopracowanie:P.Petersen,GeschichtederaristotelischenPhilosophie
improtestantischenDeutschland,Leipzig1921,s.19,24-28,66;G.Müller,DieAristoteles-
-RezeptionimdeutschenProtestantismus,w:DieRezeptionderAntike.ZumProblemder
KontinuitätzwischenMittelalterundRenaissance,wyd.A.Buck,Hamburg1981,s.54-70;
H.Scheible,AristotelesunddieWittenbergerUniversitätsreform.ZumQuellenwertvon
Luthersbriefen,w:HumanismusundWittenbergerReformation,wyd.M.Beyer,Leipzig1996,
s.123-144;Ph.Büttgen,Lutheretlaphilosophie.Étudesd’histoire,Paris2011.
268Zob.PhilippiMelanchthoniDerhetoricalibritres,Basileae1519.
269
M.Luter,AndenchristlichenAdeldeutscherNationvondeschristlichenStandes
Besserung[1520],w:WA,t.6,s.404-469,tus.458(nDasmochtichgerneleyden,dasAri-
stotelesbuchervonderLogica,Rhetorica,Poeticabehalten,oddersieineinanderekurtz
formbrachtnutzlichgelszenwurden,jungeleutzuuben,wolredenundpredigen.aberdie
Commentundsectenmustenabethan,unndgleichwieCiceronisRhetoricaoncomment
undsecten,szoauchAristoteleslogicaeinformig,onsolchgroszcommentgeleszenwer-
den”);tłum.J.Lasoty,nZProblemówReformacji”6,1993,s.153-192.
