Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.SytuacjaprawnamajątkuKościołaprawosławnegowPolscewlatach1918–1991
stanuprawnegoKościołaprawosławnegobyłotymbardziejpilne,pa-
triarchamoskiewskiTichon,napodstawieuchwałysoborumoskiewskie-
gozdnia25sierpnia1918r.31poczyniłpewnestaraniawkierunkuorga-
nizacjiKościołaprawosławnegowPolscebezporozumieniazwładzami
polskimi32.ZinicjatywyMWRiOP
,rządzamierzałuregulowaćswojesto-
sunkizKościołemprawosławnymdrogąporozumieniazjegoprawną
reprezentacją.Wtymceluzwołanyzostał24stycznia1922r.sobórbisku-
pówzudziałemmetropolityJerzegoibiskupówDionizego,Włodzimie-
rzaiPantelejmona.Nieudałosięjednakuzyskaćjednogłośnegostano-
wiskasoboruakceptującegodokumentprzedstawionyprzezMWRiOP
.
WtakiejsytuacjiministerWRiOPAntoniPonikowskiopublikowałgoja-
kowłasnezarządzenie,podnazwą:Tymczasoweprzepisyostosunkurządu
doKościołaprawosławnegowPolsce33.
WliteraturzeprzedmiotuobserwujemybardzoskrajneocenyTymcza-
sowychprzepisów.Prawosławnibadaczepostrzegalijejednoznaczniejako
aktjednostronny,wydany,anawetwręcznarzuconyKościołowiprawo-
sławnemuzpozycjisiły34.PrzedstawicielKościołakatolickiegoks.Stefan
GrelewskipostrzegałjenatomiastjakoUuznanieKościołaprawosławnego
wPolscepomyśliart.115Konstytucji”35.Bardzokrytyczniestanowisko
Grelewskiegooceniłprof.Sawicki,stwierdzając,Tymczasoweprzepisynie
mogąbyćaktemprawnegouznania,gdyżwobecpozycjiprawnej,jaką
posiadałKościółprawosławnywbyłymcesarstwierosyjskim,akttakibył
niepotrzebny.Jegozdaniem,Kościółprawosławnywszedłwnowesto-
sunkiprawnopolitycznewcharakterzejużprawnieuznanegoKościoła36.
Powyższestanowiskopodzielałarównieżjudykaturasądowa37.Wyda-
31
UchwałaWszechrosyjskiegoSoboruPowszechnegooorganizacjiDiecezjiWarszawskiej
wgranicachbyłegokrólestwaPolskiegozdnia25sierpnia(7wrześniawedługkalendarzajuliań-
skiego)1918r.,arch.metropoliiprawosławnejwWarszawie,s.1–2.
32
AAN,MWRiOP
,966,k.5–6przedstawiłonm.in.władzompolskimstatutorganizacyjny
Kościołaprawosławnego.
33
ZarządzenieTymczasoweprzepisyostosunkurządudoKościołaPrawosławnegowPolsce
(M.P
.z1922r.Nr38,poz.20;Dz.Urz.MWRiOPNr7,poz.59).
34
S.Kiryłowicz,Zdziejów…,s.47.
35
S.Grelewski,WyznaniaprotestanckieisektyreligijnewPolscewspółczesnej,TowarzystwoNauko-
weKUL,Lublin1937,s.26in.
36
J.Sawicki,Studia…,s.286.
37
ZmotywówwyrokuSąduNajwyższegozdnia28marca1928r.(IC109/28,ZOSN1928,
nr67):U(…)JakjużwyjaśniłSądNajwyższywsprawieKonsystorzaEwangelicko-Reformowanego
(orzeczeniezdnia14stycznia1927r.,IC1340,26),art.1282u.p.c.,namocyktóregozasprawy
zarząduskarbowegopoczytujesięm.in.sprawywszystkichinstytucjiduchowychchrześcijańskich
28