Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
33
poprawneiniepoprawneużywaniejęzyka(ususproprieiususim-
proprie),zczegonależywnosić,żeświadomośćtrudnościwtym
zakresiebyłapowszechna,alerealizacjakoncepcjitychmyślicieli
szławrozbieżnychkierunkach:Anzelmpróbujesformułować
zasadynapodstawielogikiArystotelesa(iBoecjusza),Alanzaś
wduchuneoplatońskimformułujereguły,któreuzasadniają
przekraczanieiłamaniezasadgramatykiilogiki.
Istniałzatemspóridyskusjanatematmożliwościstosowania
zasadsztukwteologii;tenproblemzcałąostrościąpojawiasię
takżewpiśmieRegulaetheologicaeiSumma‘Quoniamhomines’
orazwDistinctionesdictionumtheologicalium–żadenuczony
drugiejpołowyXIIwiekuniedałbardziejsystematycznegowy-
kładunatentematniżAlan
46
.AlanzaBoecjuszem
47
stwierdza,
żesłowaużywanewteologiiprzechodzązupełnąigruntowną
zmianę
48
;istniejąwięcodrębnezasadyjęzykateologicznego.
Alanmiałświadomośćnieadekwatnościdostępnegosłownika,
wszczególnościwjęzykułacińskim,czegoprzykłademsąpisma
Boecjusza,TeodorykazChartresczyGilbertazPoitiersod-
nośniedoteologicznychimplikacjidlaformułowaniadoktryny
oTrójcyŚwiętej
49
.Wzwiązkuztymjeszczebardziejniepo-
kojącestajesiępytanie,czymożemy,posługującsięzasadami
artes,odpowiedziećnapytaniateologiczne?Alanstoinastano-
wisku,żeteologianiepodlegazasadomnaukświeckich,awięc
46Zob.G.R.Evans,AlanofLille:TeFrontiersofTeologyinthe
LaterTwelfthCentury,s.45.
47Por.DeTrinitate,IV;Boecjusz,WjakisposóbTrójcajestjed-
nymBogiem,anietrzemaBogami,s.45:nGdyjednakktośzastosuje
teorzecznikidoBoga,wówczaszmienisięwszystkoto,comożebyć
orzekane.[OBogu]wogóleniemożnaorzekaćrelacji(adaliquid),
bowBogusubstancjaniejestprawdziwiesubstancją,leczjestponad
substancją(ultrasubstantiam).Podobniejestzjakościąipozostałymi
możliwymi[orzecznikami],którychprzykładynależypodaćdlalepsze-
gozrozumienia”.
48Summa‘Quoniamhomines’,s.200:nCumnominatranseruntur
adtheologicacunctamutantur”.
49Chodziwszczególnościotakieterminy,jakpersona,trinitas,na-
tura,essentialia,deus,deitasitp.
