Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarcinPomarański,Fundamentalizmreligijnyjakoutopiapolityczna
31
wtymrozumieniuzaMariąMarczewską-Rytko,definiujętozjawiskojakogrupę
ideologiipolityczno-religijnych,charakteryzującychsięnastępującymicechami:
1)występowaniemzkrytykąskierowanąpodadresemelitrządowychza
odejścieodzasadprawaiporządkureligijnego;
2)traktowaniemideipowrotudoreligii(odrodzeniareligijnego)jakoreme-
diumnawszelkiezłoistniejącenaświecie;
3)przekonaniemoposiadaniuwiedzynatematzamysłówAbsolutuiposia-
daniumonopolunaprawdę;
4)postrzeganiemwszystkichinnychjakowrogów;
5)rozciągnięciemzasadcharakterystycznychdlaporządkureligijnegona
innesferyfunkcjonowaniaczłowieka:ekonomicznączypolityczną;
6)wykazywaniemsiędużąaktywnościąwkwestiizniesieniaustanowionego
porządkuspołecznegoipolitycznego3.
ZWIĄZKIUTOPIIIRELIGII
Utopięireligięcharakteryzujedługaiskomplikowanatradycjawspółzależ-
ności.Próbajejrzetelnegozaprezentowaniawymagałabyprzynajmniej
kilkumonografii.Niemniejjednak,wtejżerelacjimożnawskazaćpewneklu-
czoweelementy,którenaprzestrzeniostatnichpięciustulecinadawałydynamikę
owejwspółzależności,czyniącwielokrotniezobydwuzjawiskdwiestronytego
samegomedalu.Zatakielementnależałobyuznaćzpewnościąwizjędoskonałej
społeczności,którastanowicentralnypunktzarównoutopijnychpragnień,jak
ieschatologicznychnadziei.Niejednokrotnie,określoneideereligijne,takiejak
NoweJeruzalemzApokalipsyśw.Jana,przezosobyspozawspólnotywyznanio-
wejbyłyokreślanewłaśniewkategoriachutopijnych.Zresztą,wizjadoskonałej
społecznościjesttreściowoznaczniepojemniejszaiwykraczapozaaspektreli-
gijny.Badaczewyróżniająkilkarodzajówtegotypupragnień.JamesC.Davis
obokutopiiwyszczególniłjeszczeczteryinnetypytakichpragnień:Krainę
Szczęśliwości(Cocaigne),Arkadię(Arcadia),doskonałąwspólnotęmoralną
(perfectmoralcommonwealth)orazświatmillenarystyczny(Millenium)4.
Powyższewizjeniesąwzajemniewykluczającesię,aleposiadająodrębną
charakterystykęizałożenia,dziękiktórymmogąpełnićfunkcjętypówideal-
nych.KrainaSzczęśliwościorazArkadiatotradycjeorodowodziestarożytnym
iśredniowiecznymróżniącesięgłównieformązapewnianegodobrobytu.Pierw-
szaznichopierasięnaideiwszelakiejobfitościzapewniającejpotrzebydzięki
swoimnaturalnymbogactwom.Druganatomiastnamniejhedonistycznejidei
3M.Marczewska-Rytko,Religiaipolitykawglobalizującymsięświecie,Lublin2010,s.204–205.
4J.C.Davis,UtopiaandtheIdealSociety:AStudyofEnglishUtopianWriting1516-1700,Cam-
bridge–London–NewYork1983,s.19–20.
