Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nowej,wyłaniającejsiędopieroelity.Ojejobecnościwuniwersytec-
kimKrakowieświadczymowawygłoszonaprzezJanazLudziska,
oficjalnegomówcęAkademii,napowitaniekrólazjeżdżającegona
koronację,istyl,wjakimnapisałMowępochwalnąnacześćfilozofii
(Oratiodelaudibusetdignitatephilosophiae).
Postacią,wokółktórejgromadziłasięnowaelita,byłw1.poł.
XVw.kardynałZbigniewOleśnicki(1389–1455).Samznakomity
mówca,sięgającydowzorówcyceroniańskiegostylu,korespondujący
zhumanistamiwłoskimi,m.in.zEneaSilvioPiccolominim(1405–
1464),późniejszympapieżemPiusemII,skupiałwokółsiebieludzi
światłych,hołdującychwłoskimnowinkom.Wjegootoczeniuznaj-
dujemyMikołajaLasockiego(ok.1380–1450),biskupa,wszechstron-
niewykształconegodyplomatęorozległychkontaktachnaWęgrzech
iweWłoszech,JanaDługosza(1415–1480),historykaiwychowawcę
królewskichsynów,atakżewybitnychprofesorówAkademiiKrakow-
skiej,takichjakJanElgot(zm.1452)iwspomnianyjużJanzLudzi-
ska.Nicprzetodziwnego,żewłaśniezosobąOleśnickiegozwiązany
jestutwórpoetycki,którymoglibyśmyuznaćzapierwszywPolsce
wierszpisanywmanierzerenesansowej.Jesttoanonimowyłaciński
dialogThomas,Joannes,Gorias,zwanyteżDialogiemnaśmierć
ZbigniewaOleśnickiego,napisanypośmiercikardynaław1455r.
Nowościąjestpoprawnyheksametr,językistylnawiązującydokla-
sycznejłaciny,atakżeujęcieutworuwformęwergiliańskiej,alego-
rycznejbukoliki,wczymdopatrzyćsięmożnazwiązkówzbujnie
rozwijającąsięwXVw.weWłoszech(apóźniejwpółnocnejEuropie)
poezjąneołacińską.
Nalistęwybitnychprekursorówrenesansuwpoł.XVw.wpi-
saćteżtrzebaJanaOstroroga(ok.1430–1501),człowiekaspozaoto-
czeniaOleśnickiego,jedynegotejmiaryintelektualistęnowegofor-
matuzwiązanegozdworemkrólewskim,niechętnegoraczejnowinkom
zzaAlp.Nauwagęzasługujestyljegopism,owyraźnychznamionach
humanistycznych,jakigłoszonewnichidee.Zduchakoncyliaryzmu,
ideiwzmocnieniapaństwapoprzezcentralizacjęwładzyiuniezależ-
nieniasięodRzymu,wyrósłMemoriałouporządkowaniuRzeczypo-
spolitej(Monumentumpro...Reipublicaeordinatione...congestum,
1447–1460lub1474–1475).RozgłosiuznaniezyskałteżOstroróg
mowąwygłoszonąwRzymiedopapieżaPawłaIIw1467r.,wktórej
22
