Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
19
doelity.Tejwolnościniewykluczarównieżsurowadyscyplina(disci-
plinaRomana),gdziekarność,posłuszeństwoiobowiązekodgrywają
pierwszorzędnąrolę.Tylkotakakonstytucja28,organizującawspólnotę
politycznąpodwzględeminstytucjonalnym,aleimoralnym,gwarantu-
jerozwójzarównotejwspólnotyjakocałości,jakiobywatelabędące-
gojejczęścią.Cycerońskiejuwolnościodtyrana”niedasięwykreować,
opierającsięnasamychinstytucjach.Tęwolnośćmożestworzyćjedy-
nieorganizacja,wktórejkoncepcjomustrojowymiprawnymtowa-
rzyszyściśleznimizwiązanaaksjologia.
Wpierwszejkolejności,tytułemwprowadzenia,zaprezentujędość
skomplikowanąrelacjępraktykiiteoriiwżyciuMarkaTulliuszaCyce-
rona,gdziepunktemodniesieniabędziemyślpolityczno-prawnaArpi-
naty.Myśltarodziłasięnagrunciedoświadczeniapraktycznego,czyli
upraktykioratorskiej”iuurzędniczej”
,byzczasemznaleźćswójuteore-
tyczny”wyrazwpostacidzieł,którewliteraturzeokreślasięmianem
ufilozoficzno-politycznych”
.Spróbujęrównieżodnieśćsiędoswoistego
chaosupojęciowegozwiązanegozewspółczesnymipróbamikwalifikacji
Cycerońskiejrefleksjijakouprawnej”
,uprawno-politycznej”
,ukonstytu-
cyjnej”
,ufilozoficzno-politycznej”
,ufilozoficzno-prawnej”
,ufilozoficznej
orządzeniupaństwem”
,urepublikańskiej”etc.
Wdrugimrozdzialezaprezentujęatutyrepublikańskiejkonsty-
tucjiwperspektywierefleksjikonstytucyjnejCycerona.Wliteraturze
przedmiotuniekiedypodnoszonesązarzutyzwiązanezCycerońską
uidealizacjąrepublikańskiejkonstytucji”
.Cyceronowizarzucasięwięc,
żewskazywałjedynienaukryzysmoralności”
,niedostrzegającprzytym
ukryzysuinstytucji”29.Konfrontującwybranepoglądynatematprzyczyn
panującychwrodzinierzymskiej(familia),zob.K.-J.Hölkeskamp,Reconstruct-
ingtheRomanRepublic.AnAncientPoliticalCultureandModernResearch,Prin-
ceton2010,s.33.
28Konstytucjarozumianajakouurządzenie,organizacjawspólnotypoli-
tycznej”
,gdzieznaczeniepojęcianiejestograniczonedozagadnieńustrojo-
wych,zob.T.Tulejski,T.Banach,RepublikaRzymskaiWielkaBrytania-kilka
uwagnatematkonstytucjiniepisanej,Łódź2022s.17in.
29Zob.W.Nicgorski,Cicero:Inandabovetherepublic’spoliticalculture,
[w:]ACompaniontothePoliticalCultureoftheRomanRepublic,eds.V
.Arena,
J.Prag,A.Stiles,Chichester2022,s.133.
