Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
1.Wielkośćistrukturazatrudnieniawprzemyślepolskim
korzystaniuniskokwalifikowanejitaniejsiłyroboczej.Efektemtegowyboru
było,jakniecozłośliwiezauważyłjedenzzachodnichautorów,zbudowanie
wkrajachkomunistycznychpodkoniecwiekuXXflnajbardziejrozwiniętej
wświeciegospodarkipóźnodziewiętnastowiecznej”116.Oznaczałotojednak
takżewtychpaństwachzasadniczązmianęwobserwowanejwwiekuXIX
iXXewolucjiśrodowiskarobotniczego.RalfDahrendorfzwróciłuwagę,że
dokońcawiekuXIXistniałatendencjadopogarszaniasiękwalifikacjiro-
botników,awyraźniedominującągrupąstawalisięrobotnicyniewykwa-
lifikowani.Rekrutowanoichspośródmieszkańcówwsi,zaktywizowanych
zawodowomłodocianychikobiet,awniektórychkrajachspośródimigran-
tów.Zmniejszałasięnatomiastrolarzemieślnikówirobotnikówwykwalifi-
kowanych.Tendencjetezwiązanebyłyzespecyfikąówczesnychprocesów
industrializacyjnych,opierającychsięnawąskimpodzialepracyiprzemy-
śleciężkim.WwiekuXX,zwłaszczazaśodlattrzydziestychtegostulecia,
ujawniłasiętendencjaodwrotna.Rosłaliczbarobotnikówwykwalifikowa-
nych,pojawiłasiękategoriapracownikówniewpełniwykwalifikowanych,
malećzaczęłanatomiastrolarobotnikówniewykwalifikowanych.Związane
tobyłozupowszechnieniemsięinnowacjitechnicznychiznowąfilozofią
organizacjiprzemysłowej117.Wkrajachblokuwschodniego,poIIwojnie
światowejimitującychsowiecki,wistociedziewiętnastowiecznytypindu-
strializacji,nastąpiłotakżecofnięciesiędoadekwatnegodlatejfazyrozwoju
modelufunkcjonowaniaśrodowiskarobotniczego,tj.dodominacjiwprze-
myśleniskokwalifikowanychisłaboopłacanychpracownikówfizycznych.
OdzwierciedleniemtejtendencjiwPolscebyłradykalny,niewspółmier-
nydoinnychdziałówgospodarkinarodowejwzrostzatrudnieniawprze-
myśle.Wystarczywskazać,żewedługanalizPaństwowejKomisjiPlano-
waniaGospodarczegojużw1946r.wporównaniuz1937r.zatrudnienie
wprzemyślebyłowyższeo40%(859tys.i1202tys.osób),w1947r.o69,1%
(1452,4tys.),w1948r.o82,6%(1568,9tys.)i1949r.102,1%(1736tys.).Wca-
łejgospodarcenarodowejpozarolnictwemw1946r.odsetektenstanowił
76,3%stanuz1937r.(w1937r.4233tys.,aw1946r.3230tys.)idopiero
w1949r.o3,6%przekroczyłonstanz1937r.(w1949r.4385,5tys.)118.Ozna-
czałotooczywiściewłączeniewskładśrodowiskarobotniczegosetektysię-
cyosóbrekrutującychsięzinnychgrupspołecznych,częstomającychmini-
malneprzygotowaniedopracywprzemyśle.
116D.Ost,Klęska„Solidarności”.GniewipolitykawpostkomunistycznejEuropie,Wydawnic-
twoLiterackieMuza,Warszawa2007,s.44.
117S.Widerszpil,Składpolskiejklasyrobotniczej.Tendencjezmianwokresieindustrializacji
socjalistycznej,PWN,Warszawa1965,s.87;R.Dahrendorf,Klasyikonflikty...,s.52-55.
118AAN,PaństwowaKomisjaPlanowaniaGospodarczego(dalej:PKPG)sygn.683,Za-
trudnieniewgospodarcenarodowejpozarolnictwemwlatach1946-1954,s.69.
