Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
W1990r.ksiądzprofesorJózefTischner,próbujączdiagnozowaćźró-
dłazaskakującegosukcesuwyborczegoStanisławaTymińskiego,przywołał
określenieAleksandraZinowiewa-flhomosovieticus”1.flCzłowieksowiec-
ki”toflzniewolonyprzezsystemkomunistycznyklientkomunizmu”,flistota
jednowymiarowa”,pozbawionaflwymiaruwertykalnegoegzystencjiludz-
kiej”.Ksiądzprofesorniestygmatyzowałtymokreśleniemżadnejkonkretnej
grupyspołecznej,zwracałraczejuwagę,żewszyscywjakiejśmierzejesteś-
mynosicielamicechflsowczłeka”.Pytałprzytymretorycznie,flczymożna
płynąćprzezrzekęiniezamoczyćsię”.ZopiniąTischnerawspółbrzmiały
wynikibadańsocjologicznych.Dośćpowszechnewśródpolskichuczonych
byłoprzekonanie,żekluczdopowodzeniatransformacji,alerównieżźró-
dłajejówczesnychproblemów,tkwiągłówniewsferzeflmentalno-świado-
mościowej”,jakbowiemtwierdziłJanuszReykowski,flzachodzipoważna
sprzecznośćmiędzystanemświadomościspołecznej,atakżekierunkiem
zmian,jakiesięwniejdokonują,akierunkiemprzemiansystemowych”2.
Paradoksalniegrupąspołeczną,którejsamoświadomośćmiałazostaćja-
kobyszczególnieflskażona”dziedzictwempsychologicznymminionejepo-
ki,bylici,którychwcześniejpowszechnieuważanozagłównychsprawców
125listopada1990r.wpierwszejturzepowszechnychwyborówprezydenckichniko-
munieznanywcześniejemigrantzKanadyStanisławTymińskipokonałurzędującegowów-
czaspremieraTadeuszaMazowieckiego,uzyskując23,1%głosów,wdrugiejzaśturze26%.
Określenieflhomosovieticus”wprowadziłdoliteraturyzajmującejsięproblematykątotali-
taryzmupisarzrosyjskiAleksanderZinowiewwswojejksiążcepodtakimwłaśnietytułem.
J.Tischner,EtykasolidarnościorazHomosovieticus,WydawnictwoZnak,Kraków1992,s.125,
165;A.Zinowiew,Homosovieticus,WydawnictwoPolonia,Londyn1984.
2Różniautorzypisząm.in.oflsocjalistycznychreziduach”,flkomunizmiewewnętrz-
nym”,syndromieflobniżonegomorale”,flwyuczonejbezradności”itd.J.Reykowski,próbu-
jącokreślićmożliwescenariuszeprzyszłejsytuacji,jakojedenznichwymieniłflscenariusz
»wykolejeniareform«:napięciaikonfliktywwokółreformdoprowadządoichwykolejenia,
atymsamymdostanuprzewlekłegochaosuiendemicznegozacofania”.J.Reykowski,Zmia-
nysystemoweamentalnośćpolskiegospołeczeństwa,[w:]WartościipostawyPolakówazmianysys-
temowe,red.J.Reykowski,InstytutPsychologiiPAN,Warszawa1993,s.41,44;A.Miszalska,
Reakcjespołecznenaprzemianyustrojowe,WydawnictwoUniwersytetuŁódzkiego,Łódź1996,
s.7-47.