Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
upadkusystemukomunistycznego,czylipolscyrobotnicy.Narastającepo
1989r.konfliktyspołecznezwiązanezpoważnymiproblemamigospodar-
czymisprzyjałyożywieniunegatywnegostereotypurobotnika.Padałyostre
oskarżenia.Wpołowielatdziewięćdziesiątychwpublicystycepojawiłysię
ostrzeżeniaprzedflprowincjonalnymiciemnymkołtunem”czyflźlewy-
kwalifikowanymizdemoralizowanymrobotnikiem”(którzysąwistocie,
jakująłtowybitnypublicystaStefanKisielewski,flklasąsowiecką”).Lech
Wałęsastałsięnaglereprezentantemflmilionówanonimowychludzi,bez
określonegoświatopoglądu”,zaczętowpostawachrobotnikówwidzieć
głównąbarieręwracjonalizacjipolskiejgospodarki.Opinietewyraźnie
kontrastowałyzocenamiformułowanymijeszczekilkalatwcześniej.Nikt
niekwestionowałwówczasrolirobotnikówwdestrukcjisystemutotalitar-
negowPolsce,nawetjeżeliniedokońcamożnaprecyzyjnieustalić,wjakim
stopniukolejnewystąpieniarobotniczebyłyczynnikamisprawczymizmian
systemowych,wjakimzaśbyływtórnewobeckryzysówpolitycznychw
łonieekiprządzących.Swoistefladorowanie”robotnikówprzezinnegrupy
społecznedobrzeodzwierciedlarysunekznanegografikaAndrzejaMlecz-
ki,przedstawiającyflinteligencko”ubranąmatkę,którapokazującdziecku
mężczyznęwroboczymkaskumówi:flSynu,tojestPANrobotnik”3.
Problemzatem,ktoobaliłsystemkomunistycznywPolsceijakierela-
cjezachodziłymiędzyklasąrobotniczą4austanowionąprzezkomunistów
władząprzez45lattrwaniaflrealnegosocjalizmu”,nabrałniespodziewanie
3Zjawisko,jaktoujęłaElżbietaKaczyńska,flfalowanianastrojów”nasiliłosiępowybu-
chustrajkówsierpniowych.Autorkaprzypomniałaopublikowanyw1980r.przezRyszarda
KapuścińskiegowflPolityce”artykuł,wktórympokazywałon,jakflpesymistyczneoceny
polskichśrodowiskrobotniczychokazałysięnieadekwatnedozrywuoporuisolidarności
wlecietegoroku.Obijającysię,kradnącymateriałyiwykonujący»fuchy«wczasiepracy,
zamroczonyalkoholem»robol«przeistoczyłsięw»polskiegorobotnika«;»polskirobotnik«
przechowałwartości(chrześcijańskie,narodoweczyjakiektochce),pokazałswągodność,
wyrósłponadtchórzliwąinteligencjęitd.”.J.Gardawski,Przyzwolenieograniczone.Robotni-
cywobecrynkuidemokracji,PWN,Warszawa1996,s.49-52;E.Kaczyńska,Organizacjairuch
masowy–doświadczeniahistoryczne,[w:]Kusynteziehistoriiruchuspołecznego(1980-1981),red.
E.Kaczyńska,Warszawa2000,s.81.
4Wpracyzamiennieużywamokreśleńklasarobotniczaiśrodowiskorobotnicze.Przez
toostatnierozumiemzespółludzipołączonychwspólnymiwarunkamiżyciairodzajem
pracy,coodpowiadapotocznymwyznacznikomzaliczeniakogośdodanejklasyczywar-
stwyspołecznej.ZgodniezdefinicjąPiotraSztompkiśrodowiskospołecznetofljednorod-
nyzbiórtakichsamychlubprzynajmniejistotniepodobnychpozycjiiról”.Częśćbadaczy
zwracauwagę,żeśrodowiskojestszersząkategoriąniżklasaczywarstwa.ChristophKles-
smanzdefiniowałjejakoflwspólneukształtowanieczłowiekaprzezotaczającygoświat,które
zdeterminowanejestwokreślonejspołecznejprzestrzeninietylkoobiektywnymi,lecztakże
takimisubiektywnymiprzesłankami,jakzdolnośćpostrzegania,postawywartościująceina-
stawienia”.P.Sztompka,Socjologia.Analizaspołeczeństwa,Znak,Kraków2002,s.112-113,133;
