Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
politycznejaktualności.Czybylito,jakchcąniektórzy,zawiedzeniflklienci
komunizmu”−zbuntowaniprzeciwkosystemowizpowoduflrozleceniasię
komunistycznegostraganu”,naktórymzabrakłopożądanychprzezfltłum”
towarów.Czyteż,jaktwierdząinni,polscyrobotnicy,stającsięflklasądla
siebie”,zewzględunaantyautorytarneipluralistycznepoglądyzakwestio-
nowalinietylkoflpolitykędystrybucjidóbr,alerównieżzasadypanującego
ustroju”.Przytymbezichprzyzwolenianadrastycznewyrzeczenianiemoż-
liwebyłobyodrodzeniesięwPolscepo1989r.liberalnejdemokracjiigospo-
darkirynkowej5.Ujęciate,niezależnieodichmerytorycznejoceny,cechuje
jednakistotnasłabość.Traktująoneśrodowiskorobotniczejakowgruncie
rzeczyhomogeniczne.Aprzecieżmimopodobnychpo1945r.warunków
pracyisytuacjimaterialnejrobotnicyróżnilisiępodwzględempochodzenia
społecznego,stażupracy,wykształcenia,orientacjipolitycznejiświatopo-
glądowej,poziomumoralności,internalizacjitradycyjnychwartościrobot-
niczych,predyspozycjipsychologicznychitd.Pojawiająsięzatempytania
oczynniki,któredeterminowałyistniejąceróżnice:wjakichaspektachfunk-
cjonowaniaśrodowiskarobotniczegoznajdowałyoneodzwierciedlenie,jaki
byłwpływheterogenicznościtejgrupynapercepcjęrzeczywistościspołecz-
no-politycznejigospodarczejpo1945roku.
Głównymcelembadawczymtejksiążkijestdokonaniesegmentacjiśro-
dowiskarobotnikówprzemysłowych(pozanaszymzainteresowaniempo-
zostająrobotnicyinnychdziałówgospodarkinarodowej).Chodzijednak
ocoświęcejniżwskazanienaróżnicewcechachspołeczno-demograficz-
nychposzczególnychgrupwchodzącychwjegoskładiskatalogowanie
różnychtypówpostawizachowań6.Jesttobowiemwsumiedośćproste,
Ch.Klessmann,SporneproblemywspółczesnejhistoriiNiemiec,WydawnictwoPoznańskie,Po-
znań1999,s.161-162;261-262.
5J.Tischner,wyd.cyt.,s.175-177;W.Adamski,Dziedzictwostrukturalnesocjalizmuazmia-
nyustrojowewPolsce,[w:]Polacy`95.Aktorzyikliencitransformacji,red.W.Adamski,Instytut
FilozofiiiSocjologiiPAN,Warszawa1998,s.24-25;K.Jasiewicz,Politycznywymiarkryzysu,
[w:]Polacy`81.Postrzeganiekryzysuikonfliktu,red.W.Adamski,InstytutFilozofiiiSocjologii
PAN,Warszawa1996,s.123.
6Nastosunekjednostkidorzeczywistościspołecznejwpływmająwyznawaneprzeznią
wartości(tj.subiektywneideały),flpoznawczykomponentpostaw”(naktóryskładająsię:
opisidiagnozaobecnegostanu,wyjaśnianie,czylipostrzeganieprzyczynistniejącegostanu
rzeczyiprognozanaprzyszłość),trzecimelementemjestewaluacja,czyliocenarzeczywisto-
ści,iwreszcieflbehawioralnykomponentpostaw”(tj.dyspozycjedookreślonychzachowań).
Trzebaprzytympodkreślić,żezachowaniarzadkowynikająbezpośredniozposiadanego
przezjednostkęsystemuwartości,postawwobecrzeczywistościczydyspozycjibehawioral-
nych.Sąonebowiemmodyfikowaneprzezuwarunkowaniasystemoweimogąbyćskutkiem
różnychnaciskówsytuacyjnych.Wśródczynnikówwpływającychnazachowaniajednostki
wymieniasięm.in.zewnętrznyprzymus,zinternalizowanewartościiobiektywnezależności
systemowe.J.Koralewicz,M.Ziółkowski,MentalnośćPolaków.Sposobymyśleniaopolityce,go-
