Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PAWEŁBALCERAK
Opewnymwyjątku,którystałsięregułą
Ownioskowaniachniemonotonicznych
Whistoriilogikidedukcjabyłauważanazawzorcowyprzykładrozumowania.Taka
tendencjawystępujeprzykładowowkrytyce,jakązademonstrowałDavidHume
[2001]wodniesieniudometodyindukcyjnej.Możnasięnawetpokusićostwierdze-
nie,żenajwiększymproblememindukcji,zdaniemwspomnianegoautora,jestto,
iżniejestonadedukcją.Wedługniegometodyindukcyjnejniesposóbuzasadnić,
gdyżniemożnasiędowiedziećniczegooprzyczynowościikoniecznymzwiązku
międzyzjawiskami.Największanatomiastzaletadedukcjiwynikazfaktu,żewnio-
sekstanowilogicznąkonsekwencjęprzesłanek,azatemjestonpewnyiniepodwa-
żalny,jeślijesteśmypewniprzesłanek.
Rozumowania,zjakimisięspotykamywnaszejcodzienności,przeważniesą
jednakinne.Częstozdarzasię,żewyprowadzamywnioski,któresąjedyniepraw-
dopodobne.Uzyskujemyje,nietylkoodwołującsiędoinformacjizdobytychdzię-
kiobserwacji,alerównieżposługującsięwskazówkamiiregułamiheurystycznymi,
pochodzącymim.in.znaszejwcześniejszejwiedzyoświecie.Jesteśmyprzyzwyczaje-
ni,żeświat„zachowujesię”wpewienokreślonysposób,atakapostawapozwalanam
funkcjonowaćwsytuacjach,wktórychmamywyłączniecząstkowąwiedzę.Trudno
takiemudziałaniuodmówićmianarozumowań–jesttonietylkoracjonalna,ale
takżenajlepszamożliwastrategia,wprzypadkugdyniemożnaczekaćlubspodzie-
waćsiękompletnejwiedzyodanejsytuacji.Cowięcej,wtakimrozumowaniuzbiór
uzyskanychwnioskówmożeulegaćzmniejszeniuwrazzewzbogacaniemsięzbioru
informacjinadanytemat.Tozjawiskoniezachodziwprzypadkudedukcji.Możesię
takzdarzyć,chociażbywtedygdynaszeprzekonanieotym,jakpowinnowyglądać
typowezjawiskodanegorodzaju,okażesiębłędne,żebędziemyzmuszenidorewizji
naszychwniosków.Nieoznaczatowcale,iżwpoprzednimrozumowaniupopełniono
jakikolwiekbłąd,wręczprzeciwnie:mogłotobyćnajlepszemożliwerozumowanie,na
jakiepozwalałasytuacja.
Obrazujetonastępującyprzykład.WyobraźmysobiepanaX,którymawzwyczaju
wkażdąśrodęodwiedzaćswojegokolegę,panaY
.ChcemyspotkaćsięzpanemX,
gdyżmamydoniegoważnąsprawę,ażeakuratjestśrodaizwyczajepanaXniesą
namobce,napodstawiewiarygodnegowniosku,żepanXodwiedzawłaśniepanaY
,
postanawiamywybraćsiędonaszegowspólnegokolegi,panaY
.Wychodzączdomu,
otrzymujemytelefonodpanaYinformujący,iżjestonwłaśniewdrodzedonas.
Informacjataanulujeprzekonanieotypowościtejsytuacji,copowodujeodwołanie
przekonaniaoaktualnymmiejscupobytupanaX.
19
