Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
problemybadawcze
|
25
zestaregoobrazu”56iwiążeznowym,abyzmienićkształtmyśliiob-
razu.Rzadkoposługująsięjednaknegatywniekojarzącymsiępoję-
ciemWwpływu”,częściejużywającokreśleń:tradycja,dziedzictwo,
inspiracja,kontynuacja,impuls,choćwpływtraktujesięjużniejako
przejęciemyśli,alejakointerpretacjęmyślimistrza,czywręczpo-
lemikęznią.Komparatystykategoczasuniejestjednakwolnaod
kontekstówzewnętrznych;zewzględunamarksistowskąideologię
odrzucasięniektórewzorce,międzyinnymiKantajakoideologabur-
żuazji(naprzykładTadeuszKroński)57,krytykujemetodykompara-
tystykiokresuimperializmu,przeprowadzasięgłówniebadanianad
oddziaływaniemHeglanakulturępolską,posługującsiędialektyką
heglowską,odczytujesięutworyprzezpryzmatideologii,walkiklas
społecznych,postępu(naprzykładStefaniaSkwarczyńska)58,odróż-
niającodsiebiepodnietyideologiczneitematyczno-obrazowe.
Wopracowaniachnatematromantyzmucorazczęściejpojawiasię
przekonanie,żeoddziaływaniefilozofiiniemieckiejnaliteraturępol-
skąbyłoprocesemczynnym,afilozofianiemieckabyłajedyniein-
telektualnąpodnietąiformalnąkanwądlabudowaniawłasnych
światopoglądówitworzeniadziełliterackich.WkrajuWbiorcy”–pod-
kreślająbadacze
59
–musiałyjednakzaistniećokreślonewarunki,aby
doszłodokontynuacji,inspiracjiitakdalej.Zromantyzmuniemiec-
kiegoczerpali,choćwodmiennysposób,twórcyzewszystkichkrajów.
TakżewPolsceczytanoNiemców,alewybieranozichdziełwiele
myśliwyrwanychzkontekstu,dostosowującjedowłasnychwyobra-
żeńipotrzebpolskich.Taktwierdząnaprzykład:AlinaKowalczyko-
wawewstępiedoantologiiIdeeprogramoweromantykówpolskich
(1991),HenrykMarkiewiczwPolskiejnauceoliteraturze(1981),
AndrzejWalickiwewstępiedoPolskiejmyślifilozoficznejispołecz-
nej(1973),MarcinKrólwPolnischeRomantikundModerne(1992)
iwieluinnychbadaczy
60
.AndrzejWalickizwracateżuwagęnazmia-
nywystępującewprzejmowaniumyśliniemieckiej,nieświadome
(wwynikuniedokładnejznajomościtekstówfilozoficznych),lub
świadome(spowodowanedostosowywaniemjejdopotrzebpolskich
iindywidualnychwyobrażeńtwórcy.Podkreślapewneprawidłowo-
ściwystępującewpolskiejmyśliromantycznejikryteriachwyboru
stosowanychprzykorzystaniuzmyśliniemieckiej,naprzykładir-
racjonalizm,odrzucanierozumunarzeczuczucia,wiary,woli,Boga
