Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Rozdziałi
masowejpartycypacjispołeczeństwawzarządzaniupaństwem,podkierunkiempartii
komunistycznej.
Wartojednakpostawićpytanie,dlaczegowogólemówiłosięoistnieniudemokracji
socjalistycznej?Mianowiciendemokracja”jakohasłoodpoczątkuXXwieku,szcze-
gólnienaZachodzie,wywoływałapowszechniepozytywneemocje.MarekBankowicz
podkreśla,żebyłatosytuacjaparadoksalna.Lenin,podobniejakjegonastępcy,nie
mogącotwarciewystąpićprzeciwkodemokracji,deklarowaliprzykażdejnadarzają-
cejsięokazjisweprzywiązaniedotegosystemu.Szczególnie,kiedymiałodojśćdo
zmianywobrębiepartyjnejelitywładzy.Odwoływanosięwówczasdokonieczności
demokratyzacjiżyciapublicznego.Odcinającsięodsystemówpaństwzachodnich,
dodanodondemokracji”przymiotnik,którymiałwskazywaćnakierunekrozwoju
państwasowieckiego64.Stądzałożeniademokracjisocjalistycznejpozostawaływfor-
miedeklaratywnej,mającniewielewspólnegozpraktyką.WłoskipolitologGiovanni
Sartori,wypowiadającsięnatemattzw.ninnychdemokracji”
,stwierdził,iżznormalną
demokracjąniemająonenicwspólnegoindefactosąmaskującymisiędyktaturami,
wstydzącymisięwłasnegooblicza”65.
Konstatujączatem,ndemokracjasocjalistyczna”
,traktowanajakoninnademokra-
cja”
,niemanicwspólnegozprzedstawicielskądemokracjąliberalnąogłębokozako-
rzenionymetosiehumanistycznym,mimożebardzoczęstodoniejsięodwoływano.
Pozostawałazatemraczejsloganem,podktórymkryłysięwytyczneniezbędnedla
zbudowaniapaństwaopartegonaideologiikomunizmu.Biorącpoduwagęfakt,iż
wdrażaniuwżycienowychzasadustrojowychpaństwasocjalistycznegotowarzyszył
stosowanynaszerokąskalęterror,należyjasnopodkreślić,żewZwiązkuSowieckim
obowiązywałtotalitaryzmkomunistyczny.
MichaiłGorbaczow,ogłaszającnowyprogramreformw1985r.podhasłempie-
riestrojki,podkreślał,iżpozostajeonawzgodziezzałożeniamisocjalizmu.Uzsadniał,
żeprzebudowatonnieprzebłyskaniolśnienie”
,ajejsensnpolegawłaśnienatym,że
łączyonasocjalizmzdemokracją,(ł)wskrzeszaLeninowskąkon-
cepcjębudownictwasocjalistycznego”
66
.Zaśwodniesieniudodemokratyzacji,to
postrzegałjąjakogwarancjęnieodwracalnościrozpoczętychprocesówgruntownej
przemianywobrębie:
prawipryncypiówwładzy,gospodarki,świadomościspołecznejwceluudoskonalenia
iprzyspieszeniarozwojugospodarkinarodowejnamocyodnowieniatechnicznejitech-
nologicznejbazyprzemysłu,samofinansowaniaipełnegorozrachunkugospodarczego
[zakładów,fabryk,sowchozówikołchozów],atakżewcelurozwojudemokracji,jawności,
inicjatywyprywatnej,przyspieszeniaspołecznegoprogresu67.
64M.Bankowicz,Demokracja…,s.45-46.
65
G.Sartori,Teoriademokracji,tłum.P
.Amsterdamski,D.Grinberg,Warszawa1994,s.584.
66M.Gorbaczow,Przebudowainowemyślenie…,s.41.
67CловарьΠерестройки,ред.В.И.Максимов,Санкт-Петербург1992,s.157.
