Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WiedzaEuropejczykówoustrojupaństwaiżyciucodziennymmieszkańcówImpe-
riumnapoczątkuXVIwiekuwdużejmierzeopierałasięnarelacjachosóbdarzonych
zaufaniemztegopowodu,żebyłybezpośrednimiuczestnikamiwydarzeńiprzedsta-
wianesprawyznałyzautopsji.ByliteżwśródświadkówtacyjakGeorgiewiczjeńcy
wojennilubbrańcy,którymudałosięzbieczniewoli,naprzykładznanizeswoich
relacjiSerbKonstantyzOstrowicy25iGeorgiusdeHungaria26.
Georgiewiczpodobniejakoniprzekazywałwiedzęofunkcjonowaniupaństwa
osmańskiego,opołożeniuchrześcijańskichwięźniówiniewolników,ostrzegałiape-
lowałdomożnychoratunekdlachrześcijanzamieszkującychImperium.Opisywał
podobneśrodowiska:kupców,rolników,pasterzyiżołnierzy.Mającnawzględzie
pomocewentualnymposzkodowanym,podawałwiadomościoreligii,obyczajach
ipodstawowymsłownictwietureckim.Zabierałgłostakżewkwestiachpolitycznych,
popierałprojektyogólnoeuropejskiejkrucjatyantytureckiej.Podkreślał,żeprzewa-
gimoralne,cywilizacyjneiwojskoweświatachrześcijańskiegodająEuropejczykom
gwarancjęwygranej.Wskazywał,żeprzyczynąopóźniającątoostatecznezwycięstwo
sąniezgodaiupadekmoralnościwśródwładcówipoddanych.Przepowiadałrychły
koniecpanowaniaImperiumnapodstawietureckiejwróżby(autentycznejlubfikcyj-
nej).Zarazem,podwpływempublicystykiprotestanckiej,bezpardonowoniekiedy
obwiniałwładzęświeckąiduchownąłączniezpapieżemobrakwspółdziałania.Przy-
pominał,żeTurcjapocząwszyodupadkuBizancjumnieustanniepowiększałaswoje
terytoriumkosztemkrajówchrześcijańskichizagrażajużśrodkowejEuropie.
Georgiewicz,przedstawiającysięwtytułachitreściswychrozprawjakobyływie-
loletniwięzieńturecki,używałtakżeprzydomkanpielgrzymjerozolimski”.Posługiwał
sięnimpocząwszyodpierwszejpublikacjiDeritibusłz1544roku,ażpoostatni
znanytekstz1569rokuAlloInvittissimoImperatoredeRomaniElettoSempreAugusto
MassimilianoSecondo27.Sąteżdwiecałostronicoweilustracjedrzeworytowe,naktó-
rychGeorgiewiczprezentujesięwpielgrzymimstroju,jakoofiarującyukrzyżowane-
muChrystusowiwotumzaoswobodzeniezniewoli:książkęnapierwszejrycinieiro-
zerwaneżelazneokowynadrugiej.Jednapochodzizwczesnegodrukuwormackiego
(Deafictione…Christianorumz1545roku)28,drugazpóźnegorzymskiegoSpecchio
dellaperegrinationedellipiunotabililuoghiTerraSantadiPromessionez1554roku29.
PielgrzymkaGeorgiewiczamiałanietypowątrasęiniepowtarzalneokoliczności,
skoro–wedługwłasnejrelacji–podróżowałdoJerozolimyzArmenii,przebranyza
ingeniorum,morumquecognoviquàmmalaperpessussum,quaeideolibuitscribere,utiiquosfortuna
abstrahetàtalibusmalis,misericordiaprosequantureos,quostempestasineamcalamitatemabripuerit:
&utii,quossimilenaufragiumdemersit,habeantexscriptismeisaliquidconsilii,quoutantur”.
25KonstantyzOstrowicy,„Pamiętnikijanczara”czyli„Kronikaturecka”[ł]napisanamiędzyr.1496
a1501,wyd.J.Łoś,Kraków1912.
26GeorgiusdeHungariajestautoremtraktatuDemoribus,conditionibusetnequiciaTurcorum,[b.m.
ok.1480].MiałondopołowyXVIw.wielewydańnieznacznieróżniącychsiętytułami.
27OpublikowanyprzezM.Morettiego,zob.przyp.8niniejszegowstępu.
28B.Georgiewicz,DeafictionetamcaptivorumquametiamsubTurcaetributeviventiumChristianorum[ł].
Similiterderitudequeceremoniisdomi,militiaequeabeagenteusurpatisł,Vormatia1545,k.E
4v.
29Tenże,SpecchiodellaperegrinationedellipiunotabililuoghidellaTerraSantadiPromessione…,Roma
1554,k.L
4.
~10~
