Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HenrykMarkiewicz
dorozpowszechnieniasiętejmetaforycznejnazwy).Pojawiłosiępóźniejtakże
kilkainnychopracowańtegorodzaju.Znaczenieskrzydlatychsłówdocenilijęzy-
koznawcy.WojciechChlebdawswoichSzkicachoskrzydlatychsłowachzapropo-
nowałnawetosobnąnazwędlatejtematyki-nskrzydlatologia”
.
Chciałbymterazopowiedziećodoświadczeniach,jakieprzydarzyłymisię
ostatniowpracynadnowymtomemSkrzydlatychsłów
1
.Znalazłosiętuokoło
5000nowychhaseł.Tadużaliczbanabytkówwynikłazbardziejliberalnychkryte-
riówdoboruhaseł,zinformacjiuzyskanychznajnowszychopracowańzagranicz-
nych,aletakżezrezultatówwłasnychposzukiwań.
Zacznęodniepowodzeń.Takwięc,mimokonsultacjizespecjalistami,nieuda-
łosięustalićpochodzeniasentencjinSenatoresboniviri,senatusautemmalabe-
stia”
.-nIndividuumestinefabile”pojawiasięwliścieGoethegodoLavaterazroku
1780,alenarodzinytejformułysąchybawcześniejsze,możeśredniowieczne.-Za-
gadkowajestgenezanwilkamorskiego”jakookreśleniastaregodoświadczonego
marynarza.Wydawałobysię,żetoidiompochodzeniaangielskiego.Rzeczywiście,
istniałotamsłowonseawolf”
,aleoznaczałoonoróżnegatunkizwierzątmorskich
lubkorsarza-takinformujeOxfordEnglishDictionary;winnychsłownikach
wyraztenwogóleniejestodnotowany.Staregomarynarzaoznaczatunseadog”
.
TeSeaWolfpojawiasięwtytulepowieściJackaLondona(1904),chodzitujednak
ogłównegobohatera-kapitanaLarsena,któregoludzienazywająnWolfLarsen”-
nWilkLarsen”
.JerzyBohdanRychlińskinadałtłumaczeniutejpowieścitytułWilk
morski(1922).Niewątpliwiepopularnośćtejksiążkiwpłynęłanarozpowszechnia-
niesięużyciawyrażeniawsensieprzenośnym-nmarynarskim”
.Pojawiłosięono
jednakwpolszczyźnieznaczniewcześniej-podpióremMichałaCzajkowskiego
(ZczasówhetmanaLacha,1872)iHenrykaSienkiewicza(Wkrainiezłota,1880).
nStary,doświadczony,typowykapitanokrętu”-todefinicjazeSłownikawarszaw-
skiego.AlewmiędzywojennymSłownikuilustrowanymjęzykapolskiegoM.Arcta
czytamytylko:nstokfisz:przyrządżelaznyalbokamiennywkuchnialbokominku
[...]bryłażelazawyciekłegoztyglaistężałego”
.Wielewyrażeńmakilkuojców,ale
niepewnych,np.zdanienRządzićtoprzewidywać”przypisujesięNapoleonowi,
Girardinowi,Guizotowi,Tiersowi.-Niewiadomo,dokogonależypowiedzenie
nWalkabuldogówpoddywanem”(niekiedyjakoautorwskazywanyjestChurchill).
Spośródpolskichpowiedzeńwymienię:nOszczędnościąipracąludziesiębo-
gacą”
,nPamiętajrozchodzie,żyjzdochodemwzgodzie”
,nJaciękocham,atyśpisz”
(napewnoznanejużwdwudziestoleciumiędzywojennym,skorowefraszceHe-
maraoWalerymSławkunaródmówidoniego:nJaciękocham,atyspiż”).Nie-
znanyjestautorwierszykadladziecinJedziepociągzdaleka,Anichwiliniecze-
ka”
.OdpółwiekunapróżnoszukamautorstwasłównBorodzina,bądźciepewni,
takżeludzie,chociażkrewni”inKrytykieunuchzjednejsąparafii,każdywie,jak
1
SzkictennawiązujedoartykułuPolowaniena„Skrzydlatesłowa”,nŻycieLiterackie”1981,nr7.
22
