Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Subiektywnaocenakosztówpoznawczych.Uwarunkowaniamotywacji...
41
ocenianonaróżnychpoziomachwykonaniazadania.Natejpodstawieefekty
przypisaneobiektywnymwymaganiomzadaniawrazzichzmiennościąmożna
tłumaczyćalboróżnicamiindywidualnymi,albouwarunkowanąwiekiem,nor-
matywnąwariancjąkosztówpoznawczych.WjednejztakichanalizHessiwsp.
(2016)wykazali,żeposzerzeniezakresuczynnikówosubiektywneocenywymagań
umysłowych(TLX)iwysiłkuniepodniosłoaninieobniżyłowartościwariancji
wydatkowanegowysiłkuprzezosobymłodewporównaniudotejuzyskanejprzy
obiektywnychwymaganiachzadania.Tymczasemuosóbstarszychzarównoobiek-
tywnewymagania,jakisubiektywneocenyokazałysięistotnymipredyktorami.
PodobnerezultatyuzyskaliwswoichbadaniachHessiKnight(2021).Zgromadzili
wartościSBPodstarszychrespondentów(którzyuczestniczyliwpięcioletnich
badaniachpodłużnych)wtrakcierealizacjizadaniapamięciowegoiporównali
jezwartościamiSBPzpróbymłodszychdorosłych.Wskrócie-okazałosię,że
ustarszychosóbobokwymagańzadaniarównieżsubiektywneocenyTLXmiały
istotnywpływnapoziomwydatkowaniawysiłku,niedotyczyłotojednakludzi
młodszych.Jakzaznaczononarycinie2.4,wporównaniuzniższymiocenami
trudnościzadania,wyższeocenypowodują,żestarsidorośliwydatkująwięcej
wysiłkuprzyniższymobciążeniupamięci,alemniejprzywyższymobciążeniu
pamięci.Tenostatniefektsugerujeutratęzaangażowania.Jednazinterpretacji
owychróżnicwiekowychzakłada,żepostrzeganietrudnościzadaniaprzezmłod-
szychdorosłychwiążesięmocniejzobiektywnymiwymaganiamianiżeliuosób
starszych.Percepcjatychostatnichjestbowiemzależnaodinnychczynników
aniżelitylkoprostewarunkizadania.Możliwewięc,żeprzytransformacjiwyma-
gańobiektywnychwsubiektywnemazastosowaniespecyficznydlawiekufiltr.
Zaobserwowane,związanezwiekiemróżnicewsubiektywnychocenachtrud-
nościzadaniaiwichudzialewmobilizacjiwysiłkumogąmiećistotneznaczenie
dlaprocesówmotywacyjnychwpóźnejdorosłości.Jakwcześniejwspomniano,
osoby,któreangażująsięwpoznawczowymagającezadaniawokresiepóźnej
dorosłości,częściejciesząsięzdrowiemmózgu,zachowaniemzdolnościpoznaw-
czychnaodpowiednimpoziomieizmniejszonymryzykiemdemencji.Dlatego
podtrzymywanieuosóbstarszychmotywacjidoangażowaniasięwtegorodzaju
aktywnościtowarunekpromowaniazdrowiapoznawczegowokresiepóźnejdoro-
słości.Tymczasemzdarzasię,żekosztytychdziałańsązawyżanewpóźniejszym
wiekunaskutek(a)ichnierealistycznegopostrzegania.Innąprzyczynąmożebyć
doświadczenienadmiarowejtrudności,gdy(b)sposóbpostrzeganiawymagań
dotyczącychzadanianieproporcjonalniezwiększawydatkowaniewysiłkupowy-
żejpoziomupotrzebnegodojegoskutecznejrealizacji.Wówczasmotywacjado
podejmowaniatychdziałańmożebyćnegatywniedezorganizowana(np.stosunek
korzyścidokosztównieprzekroczyproguzaangażowania).Wpewnymzakresie
