Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
ROZDZIAŁ1śUMOWAOPRACĘJAKOINSTYTUCJARYNKUPRACYśśś
przezpracownikaipracodawcę,wktórychpracownikzobowiązujesiędoosobistego
świadczeniapracynarzeczpracodawcypodjegokierownictwemorazwmiejscu
iczasieprzezniegookreślonym,natomiastpracodawca–dozapłatyokreślonego
wynagrodzenia.Pojęcieumowy(łac.contractus)nagruncieprawacywilnego,zktó-
regoumowaopracęsięwywodzi,oznaczazgodneporozumieniedwóchlubwięcej
stron,ustalająceichwzajemneprawaiobowiązki.Umowaopracęjestwięcrodza-
jemkontraktu,porozumieniastronstosunkupracy.Współcześnieformaprawna,
czyliokreślenieumowaopracędlakontraktuopracę,jeststosowanawpracach
socjologicznych,dlategonazwytestosujęwymiennie.
Umowaopracęwsensieekonomicznymtoformatransakcji,wymianyrynkowej
opartejnakontrakciełączącympracodawcęipracobiorcę,określającymichwzajem-
nerelacje.Relacjetewtokuhistorycznegorozwojuzostałysformalizowaneiure-
gulowaneprzezprawojakoumowaopracęlubporozumienie,umowazbiorowa.
Zumowąopracęłącząsięokreślonemodelepracy/zatrudnienia,definicjepojęcia
pracy,bezrobocia,karieryzawodowej,normyiwartości,jakimikierująsięjednostki
narynkupracy,stądjejznaczeniewykraczapozaregulacjeprawneitransakcje
ekonomiczne.
Dlasocjologaumowaopracęjestprzedewszystkimkonstruktemspołecznym,
któregoznaczeniewychodzipozaformętransakcjirynkowejczyregulacjeisankcje
prawne.Wsensiesocjologicznymumowęopracęmożnaanalizowaćtakżejako
instytucjęspołeczną.Wsocjologicznymdefiniowaniuinstytucjiumowyopra-
cęodwołujęsiędorozumieniapojęciawprowadzonegoprzezNortha,dlaktórego
instytucjesąregulatoramidziałańspołecznych.Umowęopracędefiniujęjakoin-
stytucjęregulującądziałaniaspołecznewsferzepracyprzezograniczenia/normy
formalne(prawo)inieformalne(normy,wartości,wzorcezachowania).Wpierw-
szymwypadkusąoneopartenasankcjachprawnychiprzymusie,wdrugim–na
uzasadnieniachmoralnych.Umowaopracęjestdlamnieinstytucjąrynkupracy
wykraczającąpozanormyprawneitransakcjerynkowe,mającąistotnyregulacyjny
wpływnainnesferyżyciaczłowieka,np.wzorypracyikariery,modelerodziny,
styleżycia,cowskazujenajejspołeczne,ważnezpunktuwidzeniasocjologiczne-
go,wymiary.Społecznywymiarinstytucjiumowyopracęprzejawiasię
wtym,żetworzyzbiórreguł(ekonomicznych,prawnych,społecznych)
wyznaczającychzachowanialudzifunkcjonującychnietylkowroli
pracownikówlubpracodawców,alemającychwpływnaichzachowania
pozazawodowe.
Instytucjonalnespojrzenienaumowęopracęzperspektywysocjologicznej
możeuwzględniaćnastępującewymiary:
