Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rządyokresumiędzywojennego(1918–1939)
43
szybkookazało,główniepropagandowej)deklaracjiwsprawieprawnarodów
dosamookreśleniasię.Nastąpiłoumiędzynarodowieniesprawyniepodległości
Polski.Wdniu8stycznia1918r.prezydentUSAprzedstawiłnastępującesta-
nowisko:HPowinnobyćstworzoneniepodległepaństwopolskie,którewinno
obejmowaćziemiezamieszkaneprzezludnośćbezsprzeczniepolską,miećzapew-
nionywolnyibezpiecznydostępdomorza;jegoniezawisłośćpolitycznaicałość
terytorialnawinnabyćzagwarantowanaukłademmiędzynarodowym”3.
RadaRegencyjnajakoogniwoprocesuodradzaniasiępolskiegopaństwa.
PróbytworzeniastrukturprzyszłegopaństwaszłynajdalejnaterenieKrólestwa
Polskiego4.RadaRegencyjnastałasięnatychterenachogniwemwtworze-
niuinfrastrukturyinstytucjonalnejpolskiegopaństwa.Jużwkońcu1916r.,na
podstawiewydanegonapoleceniecesarzyniemieckiegoiaustro-węgierskiego
rozporządzeniagenerałów-gubernatorówwWarszawie,przystąpionodotworze-
niaTymczasowejRadyStanu5.Organtenmiałdziałaćdomomentuustanowie-
niaRadyStanu6.Odstycznia1917r.TymczasowaRadarozpoczęłatworzenie
departamentalnejstrukturyadministracyjnej.Zakończyłaonaswojądziałalność
wewrześniu1917r.opracowaniemdokumentuzawierającegoprojektHTym-
czasowejorganizacjipolskichnaczelnychwładzpaństwowych”.Poustąpieniu
Radymonarchowiepaństwokupacyjnych(tzn.Austro-WęgieriNiemiec)zapo-
wiedzieliprzystąpieniedobudowypaństwapolskiego.Następstwemtegobyło
utworzenieRadyRegencyjnej,jakoorganuwładzypaństwowejwKrólestwie
Polskim7.Radamiaładziałaćdoczasuustanowieniawładzykrólalubregenta.
Wjejskładzostalipowołani:książęZdzisławLubomirski,arcybiskupmetro-
politawarszawskiAleksanderKakowskiorazprawnikJózefOstrowski.Proces
tworzeniaprzezwładzeokupacyjneRadyRegencyjnejbyłsprzecznyzprawem
międzynarodowym,zaśzakreskompetencjiRady–skromny.Władzeokupa-
cyjnezagwarantowałysobieprawozatwierdzaniadziałańRady.Wszystkiete
okolicznościniezmieniająjednakfaktu,żeRadaRegencyjnastałasięorganem
kładącympodwalinypodprzyszłerozwiązaniainstytucjonalnepaństwapolskiego.
3
Cyt.za:W
.Roszkowski,HistoriaPolski…,s.17.
4
Zob.K.W
.Kumaniecki,Odbudowapaństwowościpolskiej.Najważniejszedokumenty:1912-sty-
czeń1924,Warszawa–Kraków1924.
5
Jurysdykcjategoorganu,nadzorowanegoprzezgubernatorówprzypomocyichprzedstawi-
cieli(komisarzy),obejmowałatylkoterenyobugeneralnychgubernatorstw.Pozostałetereny
KrólestwaPolskiegopodlegałydowództwuarmiiniemieckiej.Zob.:D.Górecki,Powstawanie
władznaczelnychwodradzającejsięPolsce1914-1919,Łódź1983;G.Górski,Odbudowapolskiej
administracjipublicznejwlatach1916-1919,HCzasyNowożytne”1998,t.V
,s.32inast.
6
Natemattegoprocesuzob.:M.Żukowski,Dziejeadministracji…,s.15inast.(główniena
podstawietegoopracowaniareferujęteżwdalszymfragmencieksiążkiprzebiegprocesukształ-
towaniaRadyMinistrówprzezRadęRegencyjną).
7
Zob.Z.J.Winnicki,RadaRegencyjnaKrólestwaPolskiegoijejorgany(1917-1918),Wrocław
1991.
