Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rządyokresumiędzywojennego(1918–1939)
45
skaprezydentaStanówZjednoczonych–wyrażałaprzekonanie,iżniepodle-
głepaństwopolskieobejmiewszystkieziemiepolskie,będziemiałodostępdo
morza,politycznąigospodarcząniezawisłośćorazterytorialnąnienaruszalność
zagwarantowanąwtraktatachmiędzynarodowych.Wtymsamymdokumencie
Radazapowiedziałapowołanierządu,którybędziezłożonyzprzedstawicieli
najszerszychwarstwnaroduiróżnychkierunkówpolitycznych,oraznałożenie
natenrządobowiązkuprzygotowaniaordynacjidosejmupolskiegoopartego
napowszechnieuznawanychzasadachdemokratycznych.Radazadeklarowała
teżzłożeniewładzywręcewybranegosejmu10.23października1918r.nasta-
nowiskoPrezydentaMinistrówzostałpowołanyJózefŚwieżyński(Stronnictwo
Narodowo-Demokratyczne),którysformowałnowygabinet.RadaRegencyjna
niezabiegałajużtymrazemozgodęgubernatorananominacjępremiera,co
miałobyćsygnałem,żeuniezależniasięodzaborców.Nowyrząddziałałbardzo
krótko:od23październikado3listopada1918r.JegopróbaHodcięciasię”od
RadyRegencyjnejinadaniagabinetowicharakterunarodowegoniepowiodła
sięm.in.wzwiązkuzbrakiempoparciazestronyludowcówiPPS.Nieskuteczna
okazałasiętakżepróbadoprowadzeniadouwolnieniazwięzieniawMagdeburgu
JózefaPiłsudskiego(przywódcyPolskiejPartiiSocjalistycznej,twórcyOrganizacji
BojowejPPSiPolskiejOrganizacjiWojskowej,cieszącegosięznacznymuzna-
niemspołecznymzaudziałwwalceoniepodległość),któremupremierchciał
powierzyćstanowiskoministrasprawwojskowych.Instytucjąwładzywykonaw-
czejwKrólestwiePolskimstałsięformalniekolejnygabinetministrów(mający
statusprowizoriumrządowego),funkcjonującywdniach4–17listopada1918r.
KierowałnimdotychczasowyszefBiuraPrezydialnegoRadyMinistrówWłady-
sławWróblewski.ByłtowistocieostatnirządKrólestwaPolskiegoutworzony
jużpoupadkuAustro-Węgierorazporewolucjiniemieckiejzjesieni1918r.
OśrodkidziałańniepodległościowychpozawpływamiRadyRegencyjnej.
WskazującnazasadniczeznaczenieorganówpowołanychprzezRadęRegencyj-
ną,trzebadostrzegać,żerównoleglekształtowałysiękonkurującezesobąośrodki
działańniepodległościowychpozostającepozawpływamiRadyRegencyjnej11.
Jużwpołowie1917r.powstałwLozannie(późniejsiedzibęprzeniesionodo
Paryża)KomitetNarodowyPolski,naktóregoczelestanąłRomanDmowski.
Komitetstałsięemigracyjnymprzedstawicielstwempolskichugrupowańprawi-
cowych.Zyskałuznanie(jakoreprezentacjainteresówPolski)ipoparcieFrancji,
anastępnierównieżAngliiiStanówZjednoczonych.Dążeniedopozyskaniatego
środowiskapolitycznegostałosiępóźniej,jużwniepodległympaństwiepolskim,
jednymzgłównychuwarunkowańutworzeniarząduIgnacegoJ.Paderewskiego.
Wzaborzepruskimjużodlipca1918r.funkcjonowałCentralnyKomitetOby-
10
OrędzieRadyRegencyjnejdoNaroduPolskiegozdnia7października1918r.,Dz.Pr.P.P
.
z1918r.nr12,poz.23.
11
Zob.M.Żukowski,Dziejeadministracjił,s.24–48.
