Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
I.Wprowadzenie
przezcarskąadministrację,możliwajedyniedziękikredytowizfunduszycen-
tralnych.Wzależnościodprzyjmowanegostanowiskapierwszeństwopodczas
ceremoniiotwarcianależałosięwięcalbohierarszeKościołakatolickiego,albo
dostojnikowiCerkwiprawosławnej.
Spóroprecedencję3dostojnikówreligijnychbyłrównocześnieczęściąznacz-
niegłębszejrozgrywkipomiędzydążeniamidouzyskaniaprzewagiwnadwi-
ślańskiejmetropoliiiwKrólestwie.Wsymbolicznejwalcez1913r.splotły
sięliczneliniefrontówskładającychsięnaantagonizm,któryoddziesięcio-
lecicharakteryzowałpolskieterytoriapozostającepodrosyjskimpanowaniem.
Chodziłotuokwestięfundamentalną:ktomauzasadnioneprawodokiero-
waniasprawamiprowincji,dokogo–jakwyraziłsięurzędnikkomentujący
spóropoświęceniemostu–Dnależą”KrólestwoPolskieiWarszawa4.Wtym
miejscuuwidoczniałasiękonfrontacjaaparatuurzędniczegoiludności,która
odczasurozbiorówdefiniowałacodziennąkomunikacjęwlokalnejwspólnocie
konfliktuiktóranowejjakościnabrałapostłumieniupowstaniastyczniowego.
Gdzieleżałpoczątektegoantagonizmu?Jakieformyprzybierałonwpółwieczu
dzielącympowstaniestycznioweiwybuchIwojnyświatowej?Jakimprzemia-
nompodlegałijakiepostaciewjegoprzebiegustawałynaprzeciwsiebiepo
obustronachbarykady?Odpowiedźnatepytaniajestprzedmiotemniniejszej
pracy.
Książkapodejmujeteżtymsamymzasadnicząkwestięform,struktur
iaktorówimperialnegopanowaniawpóźnymokresieistnieniawielonarodowo-
ściowegopaństwacarów.Stycznośćaparatuurzędniczegoiludnościpolskich
prowincji,licznetarciapomiędzynimiorazichinterakcjedająbowiemobraz
wewnętrznychkonfiguracjiwimperiumRomanowówjakocałości,jakrów-
nieżobrazsiłnapędowychjegotransformacjinaprzełomieXIXiXXstulecia.
WtypowymprzykładzieDKrajuNadwiślańskiego”5uwidaczniasięzłożoność
wieloetnicznegoiwielowyznaniowegotworupaństwowego.Ujawniająsięteż
wnimzasadniczeproblemyimperialnejadministracjicesarstwawielonaro-
dowościowego,któreprzedewszystkimnaswychperyferiachprzypominało
3Precedencja(odłac.praecedentia,to,copoprzedza),daw.pierwszemiejsce,pierw-
szeństwo,prym;wdyplomacjizasadaustalaniapierwszeństwamiędzypaństwamiiich
przedstawicielami;równieżporządekpierwszeństwa(witania,przemawiania,zajmowania
miejsc)podczasoficjalnychspotkańzudziałemwładzpaństwowych,samorządowychiin.
[przyp.red.].
4APW,WWO,t.24,sygn.263,k.1–6[raportosytuacjispołecznejwWarszawie,
01.12.1913–01.01.1914],tuk.5v.
5Odroku1864terytoriumtonosiłonazwęKrajNadwiślański(ros.Priwislinskijkraj).
Carskiewładzeunikałyodtądodwołańdotradycjisamodzielnejpolskiejpaństwowości.Nie-
mniejjednakwwewnętrznejkorespondencjiinstytucjirządowychnadalużywanookreślenia
KrólestwoPolskie(CarstwoPolskoje).Wniniejszejpracyobienazwyużywanesąsynonimicznie.
