Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
I.Wprowadzenie
wtechnikiwykorzystywaneprzezCesarstwoRosyjskieprzyinkorporacji
itransformowaniuswoichobszarówperyferyjnych.Analizatakadarównież
obrazwzajemnychoddziaływań,przezktóreperyferiawpływałyzwrotniena
całościowąstrukturępaństwa,ostatecznie,stwarzająctakżezagrożeniedlajej
stabilności7.
Chronologicznaiprzestrzennadefinicjaprzedmiotubadańwynikazreflek-
sji,żewypreparowaniezłożonościiniespójnościorazformacyjnychwymia-
rówkontekstuimperialnegomożliwejestwyłączniewprzypadkudokładnego
opisuspecyficznego,Dsytuacyjnego”splotuinterakcji.WłaśnietakieDpodejście
sytuacyjne”stwarzamożliwośćprzeanalizowaniaplątaninystrukturiaktorów
orazwzajemnegoprzenikaniasięichinteresówiwyobrażeńnaswójwłasny
temat–itymsamymdajetakżemożliwośćopisucałejzłożonościwzajemnych
oddziaływańwystępującychpomiędzycentrumiperyferiami8.Takaperspek-
tywasprawia,żeterytorialneichronologicznepodejścietradycyjnychhisto-
riografiinarodowychwydajesięproblematyczne,wtymprzypadkubowiem
konstruowanesąjednostkidługiegotrwania,którehistorycznienieistniały,
lub,jakbyłotowprzypadkuterytoriówpolskichpodzielonychrozbiorami,na
długiczasuległyzawieszeniu.Cowięcej,uwidaczniasiętutajsiłaoddziaływa-
niaimperialnegowyznaczaniagranic,jakrównieżsiłaodpowiednichstruktur
administracyjnychiaktorówtakichdziałań.Narzucaneprzezcarskieinstytu-
cjewładzyrozgraniczeniaprzestrzenneiczasowestanowiąramoweuwarunko-
wania,wktórychtoczyłysięlokalneprocesy.Ztegopowodustudiumniniejsze
koncentrujesięnaKrajuNadwiślańskimitymsamymnatworzepowstałym
złaskiPetersburga.Ztegoteżpowoduzakreschronologicznypracywyzna-
czajągłębokiecezurylat1864i1915.Wcentrumuwagiznalazłasięprzede
wszystkimWarszawajakoośrodekaparatubiurokratycznegoorazprzestrzeń,
wktórejkoncentrowałysięinterakcjepomiędzycarskąadministracjąaludno-
ściąmiejscową9.
Nazasadniczątreśćpracyskładasięsześćobszarówtematycznych.Pierw-
szyinajważniejszyznichstanowiąaparatyadministracyjne,którepopowsta-
niustyczniowymcarskiewładzeustanawiaływcelusterowaniabuntowniczymi
7NaprzykładzapanowaniaAleksandraIII(1881–1894)30%wszystkichrozporządzeń
podpisywanychprzezcarapoprzedłożeniuprzezKomitetMinistrówdotyczyłowłaśniepro-
wincjipolskich.Por.L.Je.Gorizontow,Paradoksyimpierskojpolitiki.PolakiwRossiiirusskije
wPolsze(XIX–naczałoXXw.),Moskwa1999,s.215.
8Por.A.Miller,TheRomanovEmpireandNationalism.EssayintheMethodologyofHistori-
calResearch,Budapest2008,s.10–20.
9ZasadniczeróżnicepomiędzyKrajemNadwiślańskimatzw.guberniamizachodnimi
(zapadnyjegubiernii)stanowiącymiwiększączęśćzaborurosyjskiego,zajętąwzględnieinkor-
porowanąprzezRosjęwXVIIIw.,obszerniejopisanowrozdzialeStruktury,aktorzyiobszary
imperialnegopanowaniawKrólestwiePolskim.
