Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrólestwoPolskieawładzewPetersburgu
19
zlepekobszarówowyjątkowymstatusieprawnym.Zaznaczasiętutajinte-
grująceoddziaływaniestrukturimperium,alerównocześniejegonarastająca
kruchość.Możliwejestteżomówieniecodziennejpraktykisprawowaniaimpe-
rialnejwładzy,któramiałaznacznywpływnakształtowaniesięspołecznych
ikulturowychstrukturjednejznajważniejszychprowincjicesarstwa.Wpracy
przedstawionazostaniepełnaprzeciwieństwsytuacjaintensywniekonflikto-
wejkomunikacjipomiędzycarskimidostojnikamiapoddanymi,wktórejwciąż
jednakdochodziłodoprzekraczanialiniipodziałówiwktórejosiąganoporo-
zumieniaizesobąwspółpracowano.
Wcentrumuwagininiejszejrozprawyznajdująsięelityrosyjskiegopano-
wania.ToonewPetersburguprojektowaływytycznedotyczącesposobu
obchodzeniasięzheterogenicznościąimperium.Naperyferiachpaństwado
owychelitzaliczalisięjednaktakżeci,którzyreprezentowalicarskąwładzę
iwdrażaliwżycieimperialnyreżim.WKrólestwiePolskimhegemoniatych
funkcjonariuszypaństwowychuwidaczniałasięszczególniewyraźnie,ponie-
ważpopowstaniustyczniowymkierowniczestanowiskawmiejscowejadmini-
stracjiobsadzanowyłącznieurzędnikamiprzyjezdnymi,wyznaczanymiprzez
caraorazprzezjegoministrasprawwewnętrznych,aistnieniejakichkolwiek
instytucjisamorządulokalnegoniezostałoprawniedopuszczone.Portrettych
realizatorówimperialnegopanowaniawjednejznajważniejszychprowincji
CesarstwaRosyjskiegonakreślonyzostanienapodstawieanalizyichpraktyk
administracyjnych,komunikacjiwewnętrznejizewnętrznej,jakrównieżna
podstawieichwłasnychwyobrażeńnaswójtemat.
KluczoweznaczenieKrajuNadwiślańskiegownadrzędnejstrukturze
imperiumnieulegawątpliwości.KrólestwoPolskiebyłojednąznajludniej-
szychorazmilitarnieigospodarczonajistotniejszychperyferyjnychczęści
cesarstwa6.Jakozachodniprzyczółekbezpośredniosąsiadującyikonkurujący
zpolskimiterytoriamipozostającymipodzaboremaustriackimipruskim–
wieloetniczneiwielowyznanioweKrólestwoPolskiepodwielomawzględami
stanowiłodlacaratuswoistelaboratorium,wktórymtestowane,odrzucane,
apoczęścitakżewypracowywanebyłymetodyutrwalaniacarskiegopanowania
ikoncepcjeintegracjiterytoriów.PodtymwzględemKrajNadwiślańskizajmo-
wałszczególnieważnąpozycjęwstrategicznychiprogramowychrozważaniach
idecyzjachPetersburga.Równieżztegopowoduzbadanieimperialnegopano-
waniawKrólestwiepozwalamiećnadziejęnauzyskaniegruntownegowglądu
6Wedługspisupowszechnegoprzeprowadzonegow1897r.wKrólestwiePolskimmiesz-
kałoponad9,4mlnludzi.Gęstośćzaludnieniabyłabezporównanianajwiększawcałymce-
sarstwie.Warszawalicząca700tys.mieszkańcówbyłatrzecimnajwiększymmiastemimpe-
rium.Por.DieNationalitätendesRussischenReichesinderVolkszählungvon1897,red.H.Bauer,
A.Kappeler,B.Roth,cz.B,Stuttgart1991,s.34i408–409.
