Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrólestwoPolskieawładzewPetersburgu
21
prowincjamiiktóreutrzymałysiędokońcarosyjskiejobecnościwKrajuNad-
wiślańskimw1915r.Pracaukazujestrukturyiwewnętrznąlogikęadmini-
stracjipaństwowejiwtymkontekścieportretujejejnajważniejszychaktorów.
Zbadańwyłaniasięobrazzłożonegoiheterogenicznegoaparatuurzędni-
czegookresuporeformach.Biurokracjatacharakteryzowałasięambiwalencją
postępującejprofesjonalizacjiijednoczesnegotrwaniasiecirelacjiszlachecko-
-protekcyjnych.Wlicznychwewnętrznychtarciachuwidaczniałasięzarazem
intensywnośćkonfliktucechującegostosunkiinstytucjiadministracyjnych
wcentruminaperyferiach.Owesporykompetencyjnewłonieaparatupań-
stwowegomiałybezpośrednieprzełożenienakonkretnerealizacjeimperial-
negopanowaniawprowincjachperyferyjnych.
Nauwagęzasługujeprzedewszystkiminstytucjanamiestnika,aod1874r.
generał-gubernatorajakonajwyższegourzędnikawKrajuNadwiślańskim.
Każdazosóbkolejnopiastującychtenurządmiaładlarosyjskiegopanowa-
niaznaczeniekluczowe:ludziecikształtowalilokalnepraktykisprawowania
władzy,wpływającrównocześnienacentralnegremiadecyzyjne.Jakobezpo-
średniwysłannicycarawyposażenibyliwrozległepełnomocnictwa,dysponu-
jącprzytymznacznąswobodąwzakresiewyznaczanianamiejscukierunków
poszczególnychaspektówpolitykiimperialnej.Stylezarządczepreferowane
przezposzczególnychgenerał-gubernatorówwyrażałyjednocześniezróżnico-
waneizmienneopcjepolitycznepopieraneprzezówczesnychfunkcjonariuszy
państwowych.Działaniaprewencyjnezapobiegającerebeliom,dążeniacentra-
lizacyjne,dyrektywyzmierzającedoDrusyfikacji”alboDdepolonizacji”prowin-
cjiijejadministracji,jakrównieżpróbywypracowaniazmiejscowąludnością
pewnegomodusvivendiwspółgrałyzesobą,pozostającrównocześniewrelacji
pełnejnapięćiprowadzącdotarćmiędzyposzczególnymiurzędnikamiiinsty-
tucjamipaństwowymi.Panoramicznyopisowychpraktyksprawowaniawładzy
pozwalanaogólnekonstatacjedotyczącecharakteruimperialnegopanowania
wCesarstwieRosyjskimporoku1860.Pozwalateżwyciągaćwnioskidotyczące
składającychsięnatopanowanietechnik,koncepcjiistrategiioraztowarzyszą-
cychmuparadoksów.
ZasadniczecechystrukturalneimperialnegoaparatuurzędniczegowKró-
lestwiePolskimprowadziłyrównocześniedosytuacjikonfliktowych,zacho-
dzącychpomiędzycarskąbiurokracjąaludnościąmiejscową.Kwestiata
stanowidrugizgłównychobszarówtematycznychniniejszegoopracowania.
Technikiimperialnegopanowaniakonkretnąformęprzybierałybowiemjedy-
niewinterakcjizmieszkańcamipodbitejprowincji.Podejmowaneprzezwładze
próbyprzeforsowaniapetersburskiegopanowaniapozostawaływewzajemnym
oddziaływaniuzakcjamiireakcjamipolskichiżydowskichpoddanychwKraju
Nadwiślańskim.UkonstytuowałasiętutajDwspólnotakonfliktu”,wramach
