Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
WojciechDoliński,JerzyŻurko
przezpismomodeluwiedzyojęzykujesteśmyużytkownikamijęzyka,anie
tylkoosobamimówiącymi(Olson2010:20-21,376-377,378,383;por.:Rodak
2009:177-181),innymisłowy:wobszarzepiśmiennościrealizująsięsposoby
mówieniaorzeczach:nAbyswobodnieposługiwaćsięjęzykiemjakoschema-
temekspresji,trzebaumiećpisaćwnimlistymiłosne”(Schütz2008:221).Akt
zapisujesttakbrzemiennywskutki,żeKlausNellen(1993:152)stawiapytanie
oto,czyumiejętnośćstenografowaniajakąposiadałEdmundHusserlniewpły-
nęłanakształtjegofenomenologii,gdyżstosowanyprzezniegozapisnietyle
utrwalił,cozmieniłmyślfilozofa.
Korzystaniezróżnychodmianwywiadujestbardzopopularne,gdyżsto-
sunkowoszybkomożnapozyskaćzestawpotrzebnychinformacji.Jesttojednak
argumentnajsłabszyiwybórmetodyniemożebyćkonsekwencjąjego,lecz
założonegocelupoznawczego,któryzgodniezmetodą(metodami)sugeruje
(wymusza?)nietylkosposóbnpobrania”materiałubadawczego,aleimożli-
wośćzastosowaniaokreślonejproceduryanalitycznej,czynawetwstępnąinter-
pretacjępodejrzewanychwyników.Jeżelichcemybadaćkategoriemarginalizo-
waneiwykluczane(np.osobybezdomne[Żurko2013]),codoktórychmamy
podejrzenie,żemająniskiekompetencjejęzykowe(sąnp.bezwykształcenia
czyzniskimwykształceniemzawodowym),tojestbardzoprawdopodobne,że
wsposóbograniczonypotrafiąwypowiadaćsięnapiśmie5.Mającdoczynienia
ztakimśrodowiskiemizakładając,żemetodaobserwacyjnaniemożezostać
zastosowana,badaczjestwsytuacjiprawiebezwyjścia-musiprzeprowadzić
wywiady.Problematycznakwestiauchwyceniadoświadczeniawjęzykumówio-
nymlubpisanymwychodzinajawrównieżwsytuacji,gdychcemybadaćpro-
blemytożsamościowewśrodowiskachmniejszościetnicznychinarodowych,
np.Łemków(Żurko2003;por.:Doliński2011;2015;Doliński,Żurko2013).
Przedstawicielemniejszościmogąwprawdziewdomuposługiwaćsięswoim
językiem,alezpowodurozproszeniawśrodowiskupolskim,akulturacji,eduka-
cjiszkolnejorazsłużbywojskowejwystarczającodobrzeposługująsięjęzykiem
polskim.Wyższekompetencjejęzykoweposiadawarstwaelit,częstoznająca
językwiększościlepiejniżrodzimy.Wokresiekomunizmujednakniemogło
siętooficjalnieprzełożyćnarozwójtekstówpisanych,cozmieniłosięradykal-
niedopieroporoku1989(rozwójorganizacjiobywatelskich,zaczątkiszkolnic-
twa).Wtakiejsytuacjijestnawetwskazane,bypozyskiwaćmateriałbadawczy
wpostaciichwłasnegopiśmiennictwaliterackiegoczywogólewspomnienio-
wegowjegoróżnychpisanychodmianach.Nietylkozewzględówfinanso-
wychiorganizacyjnychwydajesiętopoznawczoinaukowobardziejciekawe
niższukanienp.Łemkówrozproszonychpodolnośląskichwsiach(częstosąto
5Częstoniepotrafiąsamodzielnienapisaćżyciorysuczyurzędowegopodania,przezco
wschroniskachtakiedokumentynieprzypadkowopiszązanichichopiekunowie.
