Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
RzeźbanowożytnawkręguJasnejGóryipolskiejprowincjizakonupaulinów
ukupcówihandlarzyzsąsiedniejCzęstochówki117.Konkurencjamiędzyośrodkamiwiejskim
imiejskimstawałasięzczasemcorazbardziejzacięta,copoświadczająliczneskargirajców
ikupcówczęstochowskichkierowanedolustratorówkrólewskichisądówróżnychinstancji
wciągucałegoXVIIIw.118
Silnysprzeciwzagrożonychekonomiczniemieszczanczęstochowskichwzbudzałoszcze-
gólniedynamicznierozwijającesięwCzęstochówcerzemiosło.W2.połowieXVIIw.tutejsi
majstrowie,m.in.kowale,kołodzieje,bednarze,garncarze,kuśnierze,szewcy,czysukiennicy
zaopatrywalinietylkookoliczneklasztorypaulińskieiichfolwarki,oferującnadwyżkęproduk-
cjigościomprzybywającymdosanktuarium.Gwarantowanyprzywilejamifundacyjnymiwolny
dostępdookolicznychlasówkrólewskichumożliwiłrozwójrzemiosłzwiązanychzobróbką
drewna–stolarstwa,ciesielstwaorazpotażnictwa,smolarstwaiwęglarstwaczywreszciesny-
cerstwa119.Prowadzonarozbudowatwierdzyikonwentustworzyłamożliwośćzatrudnienia
dużejliczbyprzedstawicielibranżybudowlanej:strycharzy,ceglarzy,szklarzy,muratorów
ibudowniczychorazichczeladzi,którzymielinamiejscudostępdowszelkichpotrzebnych
materiałów.Kilkawyrobiskglinyisąsiadująceznimicegielnieorazkamieniołomywapienia
jurajskiegobyłypołożonewpobliżusamegoklasztorunastokachJasnejGóry,wokółosadyśw.
Barbaryorazwsąsiednichwsiach:KawodrzyiGnaszynie120.Oddzielnąkategorięrzemieślni-
kówstanowilipracującywCzęstochówceprzedstawicielepozostałychzawodówartystycznych
–malarze,snycerzeistolarzeorazzłotnicy.
OrozwojuurbanistycznymCzęstochówkipo1665r.świadczyplanzamieszczonyna
wojskowejmapieokolicCzęstochowyiJasnejGóry,sporządzonymiędzy16a22VII1702r.
przezsłużbykwatermistrzowskiewojskszwedzkichKarolaXII(il.70)121.Jeszczew1.połowie
XVIIw.wytyczonyzostałnowyukładsiecidrógłączącychmiasto,klasztoriokoliczneosady122.
Wcentrumznalazłsięoddzielonyodtraktublokiemzabudowyprostokątnyplactargowy,zaś
pomiędzykolejnymiblokamiwytyczonopierwszeboczneulice;podobniepodzielonoposzcze-
gólneparcele.Wszystkiebudynkibyłyzbudowanezdrewnaiparterowe,aprzyplacuznajdo-
wałysięnajprawdopodobniejobiekarczmyijatki.Domymieszkalneusytuowanowzdłużtraktu,
zabudowaniagospodarskiezwyczajowoprzesuwającwgłąbdziałek.Zwartazabudowadorów-
nywałajużwtedyobszaremsąsiedniejCzęstochowie123.Regularnerozplanowanieprzestrzenne
Częstochówkiwskazuje,iżjużwtymokresienawiązywałoonodorozwiązańmiejskich.Jedno-
cześnietrudnookreślić,kiedypowstało–wkrótcepo1655,bądźnawetpo1665r.;nieznany
117Kiryk,Rajman2002,s.357.Byćmożejużwtymokresiezaczętoteżwarzyćtutajpiwo,którewXVIIIw.zewzględu
nadużąpodażiniskącenębyłokonkurencyjnedlawyrobówbrowarówmiejskich.Jeszczejednymtowaremsprze-
dawanymtunadużąskalębyłfuraż–paszadlastacjonującychwewsikonizamożniejszychpielgrzymów,głównie
szlachty.Częstochówkastałasięteżdrugimobokmiastacentrumhandluwyrobamisukienniczymi.Zob.:Wartalska
1990,s.34,36;Kiryk,Rajman2002,s.357.
118Kiryk,Rajman2002,s.358,364.
119Wartalska1990,s.33;Kiryk,Rajman2002,s.358,359.
120Nowak2002,s.30,31,34,il.nas.29,ryc.5.IstnieniecegielniwGnaszynienapocz.XVIIIw.potwierdzakontrakt
zdnia29XII1711r.,zawartymiędzyprowincjałemKonstantymMoszyńskimastrycharzemJanemSztercemzGna-
szynanawypaleniecegiełnapotrzebyklasztorujasnogórskiego,orazspismieszkańcówCzęstochówkiwyznaczo-
nychw1714r.dopracprzywypalaniuigaszeniuwapna.Zob.AJG2119,Kwityirachunkizapobranymateriałdo
remontukościołaiklasztorunaJasnejGórzezlat1623-1913,s.93,281.
121Braun1977,s.57,il.25nas.27;Borowska-Antoniewicz2002,s.458,przypis74orazs.475,il.nas.452.
122Częstochówkabyłaskomunikowanazmiastemdwiemadrogami:starszą,poprowadzonąodpółnocyistanowiącą
odcinekhistorycznejstratamagna,oraznowszą,poprowadzonądopierowXVIIw.,którałączyłamiastopoprzez
bramęmiejską,furtęprzyfarześw.Zygmuntaicmentarzparafialnyzklasztorem.Wpołowiejejdługościstałakapli-
caśw.Jakuba,anastępnierozdzielałasięonanadwieodnogiprowadzącedobramyklasztornejorazdogranicwsi.
Pomniejszedrogiłączyłyjązusytuowanymnapołudniufolwarkiemklasztornymiosadąśw.Barbary.Dalszyprze-
biegtraktunazachód,wkierunkukaplicyśw.RochaiklasztornejwsiGrabówki(wkierunkuKłobucka)pozostał
niezmieniony.Zob.Braun1977,il.22nas.25;Rajman2002,s.174.
123Kęder1993,s.43;Borowska-Antoniewicz2002,s.475,przypis74.
