Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
wstałejnzezbliżeniadwóchskładników”(deSaussure1991[1917]:90).Znaków,
przypomnijmy,składasięzsignifantisignifé,przyczymwteoriiszwajcarskiego
uczonegoistotnejestuwypukleniefaktu,żerelacjępomiędzyobomakorelatami
ustanawiasystemreguł-langue.Signifé(concept,tłumaczonejakopojęcie),czyli
reprezentacjamentalna,jestzwiązanezaktywnościąumysłuijestwywoływane
przezsignifant,którematakżecharakterumysłowy,niezaśstrictefizyczny(stąd
terminimageacoustique).StanowiskodeSaussure’ajestjednoznaczne:nZnakję-
zykowyłączynierzeczinazwę,alepojęcieiobrazakustyczny”(deSaussure1991
[1917]:90).
ZmodyfikujmytezędeSaussure’aipowiedzmy,żeowopołączenie-którejęzy-
kiemPeirce’anazywaćbędziemynsemiozą”(cośbowiemzastępujecośinnegoza
sprawąprzekształcenianie-znakuwznak)-macharakterdynamicznyizmienny
nietylkodiachronicznie,aletakżesynchronicznie(wtymostatnimprzypadku
zależyodmiejscainterpretatorówwprzestrzenispołecznejiodkonkretnegoaktu
komunikacyjnego).Zresztąisynchronia,idiachronianierozerwalniewspółist-
niejąwkażdymsłowie(podobnetezywysuwająkognitywiści,zob.np.Tabakow-
ska1995,2003;Taylor2001,2007).
Takrozumianeznakisąbytamimniejlubbardziejkonwencjonalnymi,aich
celemjestzastępowanieczegośniekoniecznieobecnegowsytuacjikomunikowa-
nia-sąonewistociereprezentacjączegośnieobecnego.Znak,jakprzekonuje
starazasadasemiotyczna,atakżemodelePeirce’aideSaussure’a,zastępujecośin-
nego-aliquidstatproaliquo(dosłownie:coś„stoizamiast”czegoś)13.Inaczejrzecz
ujmując,znakuobecniabytynieobecne,jestichreprezentacjąwporządku
komunikacyjnym,powołujejeniejakodożyciawuniwersumkomunikacyjnym
(wedługSearle’ajęzykwerbalnydajeludziomnthecapacitytorepresent”
[Searle2006:19])14.Komunikacjajestwięcprocesem,któryumożliwiaużytkow-
nikomkodujęzykowegoprzekazywanieinformacjinatematrzeczyistanówświa-
ta,któreniesą(alboprzynajmniejniemusząbyć)wkonkretnymakciesłownym
obecne.Wprzypadkuopisuhistorycznegomożliwośćtakajestniezwyklecenna,
trudnosobiebowiemwyobrazić,byśmymogliinaczejopisywaćprzeszłość.Nale-
żyonabowiemdoporządkurzeczy,który-zperspektywynadawcykomunikatu
-jużnieistnieje.Powiedzmyprzewrotnie:faktyprzeszłesąprzeszłeidziśjuż
nieistnieją,oileniezostanąprzezjakiegośużytkownikajęzykauobecnione.
Zgódźmysięwięc,żeznakimajątęmoc,iżbytyjużdziśnieistniejąceczybyty
13Przeglądteoriisemiotycznych,zob.Eco2009[1976];Pelc1984;Nöth1995[1990];Janićijević
2007;Kristeva1986,1989;Gasparow2002[1973];Zalizniak,Iwanow,Toporow1977[1962];Grzegor-
czykowa2001;Škiljan1985.Próbęuaktualnieniatrójkątasemiotycznegowkonfrontacjizteoriami
kognitywistycznymizaproponowaliE.Tabakowska(Tabakowska2001)iH.Kardela(zob.Kardela
1999).ZkoleiaspektypsycholingwistyczneomówiłaI.Kurcz(Kurcz1976).
14JaninaLabochastwierdza,żetekstjestnkonwencjonalnymodwzorowaniemfragmenturzeczy-
wistościpozatekstowej,cowjęzykoznawstwieokreślasięmianemfunkcjireprezentatywnej
(przedstawieniowej,symbolicznejitd.)”(Labocha2009:14).
