Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzęśćI.Wyjścieześredniowiecza.Prawomiędzynarodowewczasachwielkichodkryćgeograficznych…
Ichybatakżeświeckie.Wykładniwłasnejdoktrynyprawanaturalnegodokonał
wrozdzialepierwszymwramachszerokiegowywoduorozumieniuprawa:nPrawo
naturalnetonakazprawegorozumu,którywskazuje,żewkażdejczynności,zależ-
nieodjejzgodnościlubniezgodnościzrozumnąnaturączłowieka,tkwimoralna
ohydalubmoralnakonieczność[ł]”175.Jesttojednocześniewywóddowodowyna
istnienietegoprawa,choćtrzebadodać,żedopuszczałtakżeposzukiwanietakiego
dowoduwfilozofiiiwywodachbadaczy.Wdalszychrozważaniachpróbowałteż
subtelniejeróżnicowaćnapierwotne(iusnaturaeprimaevum)orazwtórne(ius
naturaesecundarium)176.
ZdaniemGilasa,piszącoprawie,Grocjuszpostrzegałjetak,jakwcześniej
szkołascholastyczna,awięcznałlexdivina,lexnaturalisorazlexhumana.Jed-
nakwautorskisposóbjesystematyzował.Jednymzwprowadzonychprzezniego
podziałówjestkluczowydlaniniejszychrozważańpodziałnaprawocywilne
iprawonarodów–istniejącenapożytekwielkiejpowszechności(universitas)177.
Zatoostatnieuznawałnormyregulującesporymiędzyosobami,któreniesą
powiązanewspólnymprawemcywilnym178.
JakprzypominanamBierzanek,prawonarodówGrocjuszpostrzegałjako
prawointercivitates,cooznaczałojednoznaczniejegoumieszczenienapoziomie
międzypaństwami,ewentualniemiędzykrólamiirównymiimpodwzględem
prawnymosobami(arystokracja).Byłoonobowiemczynnikiemorganizującym
nowyukładstosunkówmiędzynarodowych,ajednocześniestanowiłoczęśćtego
układu179.Cowięcej,przypisywałmurolędużowiększąniżprawunaturalnemu
dlarelacjimiędzynarodowych,choćuznawał,żezprawanaturalnegosięono
wywodziiżemaznimwspólnązasadępactasuntservanda.Zasadatamiaładla
niegocharakterbezwzględny.Jestonapodstawąistnieniapaństwispołeczności
międzynarodowej.Uważał,żenależydotrzymywaćzobowiązańnawettyranom
ipiratom,ponieważwprzeciwnymrazieniemożebyćpokoju180.Innązasadą
175
H.Grotius,Trzyksięgioprawiewojnyipokoju,tłum.R.Bierzanek,Warszawa1957,s.92
(pktX).
176
WdoktryniepolskiejXIXw.pisano,żeotrząsnąłdziedzinęprawazprzymieszekreligijnych.
Patrz:R.Bierzanek,Wstęp,w:H.Grotius,Trzyksięgioprawiewojnyipokoju,Warszawa1957
,s.20inast.
177
J.Gilas,Prawomiędzynarodowe,Toruń1995,s.67.
178
H.Grotius,Trzyksięgioprawiewojnyipokoju,tłum.R.Bierzanek,Warszawa1957
,s.86(pktI).
179
Patrz:R.Bierzanek,Wstęp,w:H.Grotius,Trzyksięgioprawiewojnyipokoju,Warszawa
1957,s.21.
180
Patrz:R.Bierzanek,Wstęp,w:H.Grotius,Trzyksięgioprawiewojnyipokoju,Warszawa
1957,s.28.
60
2020-Muszyński-Siła,norma,ideaT.2.indd60
2020-05-2116:12:59
