Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nemu,leczprzedewszystkimwydobyciezFreudowskiegobłądze-
niadwóchprzenikliwiewychwyconych-izadziwiającozapomnia-
nych-rysówojcowskiejpostaci,któremogąpowiedziećcośnowego
olacanowskimateizmie.
Tekstami,wktórychFreudzpełnąenergiązabierasiędowyku-
waniasamodzielnejjużkategoriiojca,sąTotemitabuorazCzłowiek
imieniemMojżeszareligiamonoteistyczna.Drugaztychprac,skąd-
inądjednaznajpóźniejszychwdorobkuzałożycielapsychoanalizy,
wdużymstopniuprzenositeorięopracowanąwTotemieitabuna
gruntjawnieabsurdalnejspekulacjioźródłachjudaizmu.Wtenspo-
sóbhistoriazabiciaojcahordypierwotnej-brutalnegosamcadzier-
żącegowładzęzabijaniaswychsynówwedleuznaniaorazmonopo-
lizującegodostępdokobiet-mawyjaśnićprzyczynyżydowskiego
monoteizmu.Wjakisposób?Zacznijmyodwnioskówsformułowa-
nychwTotemieitabu.PrzyczyntotemizmuFreudupatrywałwbun-
ciesynówprzeciwkoojcuhordypierwotnej;niemogącznieśćswej
zależności,synowiemielizabićojca,anastępniezjeśćgopodczas
ucztytotemicznej.Jednakinaczejniżsięspodziewali,powszystkim
niezaznaliwolnościiniezajęli-znaturyjednostkowej-pozycjiojca.
Ambiwalentnystosunek,jakidoniegomieli,skutkujebowiempoczu-
ciemwinyzamorderstwo.
3S.Freud:Totemitabu.
Przeł.M.POręba,R.ReSZKe.
W:S.Freud:Pismaspołeczne.
Warszawa2009,s.361-362.
4Por.ibidem,s.290-303.
5Ibidem,s.364-365.
26
Nienawidzilioniojca,który-jakżepotężny-byłimzawadą
nadrodzedozaspokojeniaichpożądańseksualnychiich
pragnieniawładzy,alerównieżkochaligoipodziwiali.Atoli
kiedyjużgousunęli,awtensposóbzaspokoiliswąnienawiść
iurzeczywistnilipragnienieutożsamieniasięznim,musiały
sięujawnićstłamszoneczułepobudki.Doszłodotego
wformieskruchy,ukształtowałasięświadomośćwiny,co
zbiegłosięzewspólnieodczuwanymżalem.Zmarłystał
sięterazsilniejszy,niżbyłzażycia[ś].Czegowcześniej
wzbraniałaobecnośćojca,tegoterazzabronilisobiesami
synowie[ś]3.
WedlecharakterystycznegodlaFreudadialektycznegopodej-
ścia,wsferzepsychicznejnicniemożejednoznacznieistniećlub
nieistnieć,anieobecnośćniejestpomijalnymzerem,leczjeszcze
mocniejciążącąobecnościązujemnymznakiem.Zabójstwoojca
skutkujepoczuciemwiny,powstaniemtabuzwiązanegozzastępu-
jącymojcatotememorazwykształceniemsięzakazukazirodztwa-
jakodobrowolniejużprzestrzeganegozakazukontaktuzkobietami,
któreojciecmiałpodswąwładzą.Dotegodołączazakazwymawia-
niaimieniazmarłego,ogniskującywyparciegrzesznegopragnienia
usunięciaojca4.Stądjużprostadrogadouznania,żemarnykoniec
ojcahordydałpoczątekkategoriiboga5.
PrzemysławTacik
