Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Złudzenieobiektywistyczne
Nageljakijadowodzimy)niektóreztychmyślimogłybybyć
prawdziwe.(Myślitemogłybybyćzasadniestwierdzalnewdo-
stateczniedobrychwarunkachepistemicznych–zasadniestwier-
dzalneprzezteistoty,powiedzmyAlphaCentaurian,nawetjeśli
nieprzeznas.)Takwięcnietylkomogąistniećprawdy,które
jeszczeniesą„dostępneludziom”,lecztakżemogąistnieć(spój-
niezmoim„realizmemwewnętrznym”)prawdy,któresąpraw-
dziwe„dziękiwarunkom,którychzajściemożebyć,wzasadzie,
niedostępneludziom”.
Lecznadalrzeczysięmajątak,jaktosformułowałemwprze-
szłości,żekażdąprawdę,którąludziemogązrozumieć,
czyniąprawdziwąwarunki,któresą,wzasadzie,dostępnejakimś
ludziomwtymlubinnymczasie,chociażniekoniecznie
sądostępnewkażdymczasiewszystkimludziom35.
Ostatniakapitwyraża,zdaniemPutnama,różnicęwpoj-
mowaniuprawdy,jakacechujejegorealizmirealizmmetafi-
zyczny.Jestjednakraczejtak,żepowyższycytatjestprzykła-
demmyśli,którepozostająwsprzecznościzzasadniczymi
poglądamiPutnama,sprzecznościwynikającychztrudności
właściwegosformułowaniarealizmuniemetafizycznego.
Putnampopełniabłąd,głoszącpowyższetezy.ZarzutFor-
besaopierasiębowiemnatychsamychzałożeniach,naktó-
rychopierasięNagelaobronarealizmu–obrona,którąPut-
namwcytowanymtufragmencieakceptuje.Akceptującją,
powinienjednakzaaprobowaćtakżezarzutForbesaiwyco-
faćsięzeswegoargumentuantysceptycznego.
Putnamniemusijednakwycofywaćsięzeswegostanowi-
ska,gdyżtakNagelowska,jakiForbesowaobronarealizmu
jestbłędna,cospróbujęniżejpokazać.
NageldyskutujezpewnąinterpretacjąkoncepcjiDavidso-
na.Davidsonwskazywał,iżnieposiadamypojęciaprawdy
będącejczymświęcejniżprawdziwościąwewszystkichjęzy-
kachdlanaszrozumiałych,czyliprzetłumaczalnychnanasz
język.Wzwiązkuztymnaszeogólnepojęcierzeczywistości
dotyczytylkotego,comoglibyśmypojąćiuznaćzarzeczywi-
ste.Nagelprzyznaje,żeniedysponujeżadnąalternatywnąkon-
cepcjąmyślenia,językaiprawdy.Sądzijednak„żestanowisko
realistycznemożnauznaćzaniezrozumiałetylkowoparciu
35Tenże,ReplytoAnderson,„PhilosophicalTopics”(ThePhilosophyofHila-
ryPutnam),vol.20,n.1,1992,s.364.
29
