Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
17
Celikoncepcjaopracowaniasłownikowego
rozpocząłsięczasdotkliwegokryzysugospodarczegooIntensyfikacjakryzysu
nastąpiłanaprzełomielat1846—1847,kiedyrozpocząłsiętakzwanyokresgłodnych
roków(Chlebowczyk1971:14),doprowadzającydoniespotykanejdotądnaŚląsku
CieszyńskimklęskigłodowejoZaraźliwachorobabydlęca(morziemniaczany)
spowodowałamasowegniciekartofli,aniesprzyjającewarunkiatmosferyczne
(długotrwałedeszcze,gradobiciaiwczesneopadyśniegu),jakrównieższerzące
sięchoroby(tyfusiczerwonka)przyczyniłysiędomasowychzgonówludnościo
Niekorzystnądlaregionusytuacjęzaczęłastabilizowaćuchwalonawewrześ-
niu1848rokuiwmarcu1949(wprowadzonawżyciepółrokupóźniej)ustawa
uwłaszczeniowa,którazniosłaostatecznieosobistepoddaństwoijurysdykcję
patrymonialnąoWlatachnastępnych(1849—1850)namocykolejnychdecyzjisą-
dowychchłopiuzyskaliziemięnawłasnośćpoprzystępnychcenach27o
WrozwojuterytorialnymŚląskaCieszyńskiegoprzełomoweznaczenieode-
grałateżtymczasowaustawagminnaz20marca1849roku,namocyktórejnaj-
niższymorganemsamorządulokalnegostałasięgminnaadministracjaoZgodnie
ztympostanowieniemwskładCieszynaweszływszystkiecieszyńskieprzedmie-
ścianależącedotychczasdokomorycieszyńskiej(zwyjątkiemGórnegoPrzedmie-
ścia)(Chlebowczyk1984:47)oTymsamym„Wdziedziniestosunkówpolitycznych
ŚląskAustriackiuzyskałswądawnąpozycjęodrębnejprowincji,zwłasnymsej-
memisamorządemkrajowym”(Chlebowczyk1971:26—27)o
Przełomoweznaczeniewtymokresie(1848—1849)miałarównieżrewolucja
wzakresieświadomościnarodowejoRewolucjatanaŚląskuCieszyńskimprze-
jawiałasięrozwojużyciaumysłowegoikulturalnegooPowstałwówczaspolski
ruchnarodowościowy(zośrodkiemwCieszynie)orazliczniegrupowałysię
aktywniedziałającezrzeszenianarodoweoZichinicjatywrozwijanoszkolnic-
twowCieszynie,organizowanozajęcia,naktórychnauczanojęzykapolskiego,
zakupionoksiążkisłowiańskieipolskie,umożliwionoprenumeratęczasopism,
utworzonoCzytelnięPolskąoraz;ibliotekęLuduKrajuCieszyńskiegooEfektem
działańnarodowościowychbyłoteżzałożeniewmaju1848rokuprzezPawła
Stalmacha,AndrzejaCinciałęorazLudwikaKluckiegopolskiegopisma„Tygodnik
Cieszyński”,przemianowanegowmarcu1851rokuna„GwiazdkęCieszyńską”
(Chlebowczyk,redo,1973:220)o
NiemniejważnymfaktemdlarozwojuŚląskaCieszyńskiegobyłozbudowanie
w1847rokukoleiżelaznejzLipnikado;ogumina(jakoczęścikoleipółnocnej),
przedłużonejw1855rokuzWiedniadoOświęcimia(Popiołek1913:388),aw1857
roku—liniikolejowejłączącejWiedeńzKrakowem(dworcemdlaCieszyna
byłaPruchna)oPołączenie;oguminazgranicąpruskąnastąpiłow1848roku,
27
IjakpiszeJoChlebowczyk(1984:10),cieszyńskiechłopstwozostałowyzwolonespod
ekonomicznej,politycznejisądowniczejwładzydotychczasowychpanów;odtychzależności
zostałorównieżuwolnionemieszczaństwooWydarzenietoodegrało,wopiniihistoryka,zna-
czenieprzełomowedlasposobużyciaspołecznościŚląskaCieszyńskiegooNiemniejjednakdo
nadążaniazaprzemianamizdolnibyliposiadaczewiększychgospodarstwzwanisiedlokami;
szansnatoniemielidawnizagrodnicyichałupnicy,posiadającyzamałyareałoSpołeczności
wiejskiezostałyzdominowaneprzezgrupysiedloków,awskaliŚląskaCieszyńskiegopowsta-
łazamożnawarstwaproducentówrolnychskładającasięzsetekgospodarzy,stanowiącasiłę
politycznąispołecznąnazamieszkiwanymobszarze(;uława2001:170)o
