Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sięjużpodczasdwóchmiędzynarodowychkonkursówtańca–w1932wParyżu,awjeszcze
większymstopniuwWarszawiew1933.OilekonfliktwParyżubyłraczejtradycyjnymprzeciw-
stawieniemtego,conowe,klasyce,otyleprasazwróciłauwagęnaparadoks,żewWarszawie
nazistowskieNiemcyreprezentowanebyłyprzeztancerkipochodzeniażydowskiego.Częśćznich
niewróciłajużdoNiemiec,podobniejaklaureatkapierwszejnagrodyRuthAbramowitchSorel,
którapozostaławWarszawie,gdzieprzezkilkalatuczyłatańca57.
Bezwzględunazawirowaniapolityczneikonąniemieckiegotańcawyrazistego(Aus-
druckstanz)pozostajeMaryWigman(1886–1973).UczennicaJaques-Dalcroze’aiwspółpra-
cownicaLabana,przezkilkalatuczestniczkakursówletnichwkoloniiMonteVerità,szybko
stworzyławłasnągrupętańca.Jejnajsłynniejszapraca–soloHexentanz(1926)–uznawana
jestzaesencjęgatunkuAusdruckstanz,którycharakteryzują:kompozycjaopartanakontraście
napięcie–relaksacja,kontaktzpodłożem(wodróżnieniuodpowietrznychewolucjibaletu),
bezpośredniaekspresjaemocji,odrzucenieestetycznychwyznacznikówklasycznegopiękna.
WHexentanzuwidoczniłosiętakżezainteresowanieWigmanruchamiekstatycznymi,prymi-
tywizmem.Stądobecnośćwjejtańcutakichfigurjakrotacje,zawieszenia,częstowykonywane
zzamkniętymioczami.Swojepostulatyteoretycznesformułowałapodkonieckarierywwy-
danejw1963książceDieSprachedesTanzes58,podsumowującejnajważniejszedziełajejżycia.
Taniecdefiniowanyjesttutajjakożywyjęzyk,właściwyludziomiopowiadającyoludziach,
językbędącyartystycznymprzedstawieniemdoświadczeniarzeczywistości,wznoszącysię
nanadrzędnypoziomobrazówiprzypowieści59.Wigmanwyodrębniłapodstawoweelemen-
tychoreografiiitańca,sąto:kompozycja,temat,jegorozwinięcie,urozmaicenie,struktura,
dynamika,różnicowanie,ozdobniki.Wyróżniłatakżefunkcje(czynności)taneczne:napięcie,
rytm,oddech.Stworzyłaponadtopodstawowąklasyfikacjętańca(taniecemocjonalny,taniec
funkcjonalny,pantomima,formymieszane,taniecgrupowy,taniecstosowany)
60
.Wwie-
lumiejscachpodkreślałajednak,żeniemożliwejestzdefiniowanieiokreśleniewszystkich
aspektówtwórczościchoreograficznej,bopodstawowymwarunkiemjesttalentiosobowość
artysty.Talentdotworzeniatańcadostrzegaławumiejętnościprzekroczeniadoświadczenia
życiacodziennegobądźjegouwznioślenia,wzdolnościekspresjiduchowości.Zjednejstrony
proponowaławięcpewnerozwiązaniaidefinicjeformalne,zdrugiejpodkreślałanadrzędność
umiejętnościpozatechnicznych.PodobniejakinnipionierzymodernistycznirównieżWigman
założyłaszkołętańcawDreźnie.Uczniamijejbylim.in.KurtJooss,HaraldKreutzberg,Su-
sanneLinke,GerhardBohner.JednąznajsłynniejszychpolskichuczennicWigmanbyłaPola
Nireńska,którarozwinęłaswojąkarieręgłównienaemigracjiwStanachZjednoczonych.Jej
ukoronowaniembyłaTetralogiaHolokaustu(1982–1990),dziełopoświęconepamięcirodziny
iofiarnazistowskichobozówkoncentracyjnych,nadktórympracowałaprzezcałeżycie61.
Wigmanwrazzzespołempodkonieclat20.iwlatach30.XXw.występowałatakżewAme-
ryce,gdziejejspektaklespotkałysięzdużymzainteresowaniempubliczności.Zachęconatym
sukcesem,powierzyłaswojejuczennicy,HanyiHolm,powołanierównieżwNowymJorku
57L.Guilbert,DanseravecleIIIeReich,Paris2011,s.86–93.Autorkaprezentujewpublikacjigłębokąanalizęzwiąz-
kówniemieckichtwórcówtańcamodernistycznegozwładzamiIIIRzeszy.
58M.Wigman,DieSprachedesTanzes,Stuttgart1963.
59Ibidem,s.10.
60M.Wigman,Języktańca,[w:]Świadomośćruchu.Tekstyotańcuwspółczesnym,red.iprzekł.J.Majewska,Kraków
2013,s.93–101.
61Zob.A.Iwańska,PolaNireńska.Człowiekidzieło.Tanieczprzeszłością,[w:]Polskieartystkiawangardytanecz-
nej…,s.108–125.
20
ZłoTyWiekruchu
