Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
METAFORAJAKOSPOSÓBDZIECIĘCEGOROZUMIENIAŚWIATA
WSTĘP
wczesnymetapierozwojuczłowiekatrybnarracyjnyjestzorientowanynasferępodmio-
tową,cozbliżagodomyśleniazgołametaforyczno-mitologicznego,wktórymwewnętrzna
logikarządzonajestprzezprawanaturyzgołapsychologicznej.Coszczególniejednak
istotneBrunerjakopsychologzorientowanynabadaniarozwojowe,nieulegagłęboko
zakorzenionymwnaszejkulturzestereotypomaksjologicznyminieprzypisujewiększej
wartościjednemuzdwóchwyróżnionychprzezsiebietrybów.Obiektjegobadaństanowiły
bowiemwwiększościdzieci,doktórych-jakprzystałonarzetelnegonaukowca-starasię
onpodchodzićbezwewnętrznychuprzedzeń.Żadenztrybówniejestwięcjegozdaniem
zastępowanyprzezinnywtokużyciarozwojowego,leczjakodwaodrębnetypyprocedur
mentalnychnamstalepotrzebnedouprawianiadziałalnościintelektualnej.Cowięcej
wzajemneinterferencjemiędzyichelementamiiproceduramijaknajbardziejocze-
kiwane.Działalnośćintelektualnajestwdużymstopniubowiemformalniewyznaczana
przezjęzyk,atam,gdziejęzyk,tamteżzarównologikajakimetafora.Językpoddawany
jestwięcprocesowiorganizacjiprzezwewnętrzneformymentalne,onsamzaśstajesię
zkoleimediumorganizacjipóźniejszychprzejawówaktywnośćjednostki,wtymrównież
jejdziałalnościintelektualnej.
RelacjatazostałaopisanajużprzezWygotskiego(1971,1981,1989),któregozdaniem
warunkiemwychowaniajestaktywnośćjęzykowadzieci,którewkontakciezkulturą
interioryzująjejwewnętrzneformysymboliczne.Oweformymająswojeoparcieworga-
nizacjiwspomnianychwcześniejtrybówmyślenia,acozatymidziesamejstruktury
języka.Organizacjatadeterminujewyższeczynnościpsychiczne,wpływającnaproces
wykształcaniamechanizmówkontrolnychsystemuzachowańdziecka,przypomocy
procesówwzmacnianiareakcjispołecznieakceptowalnych.Poznawczeprocesyspo-
strzegania,uwagiipamięcirozwijająsięwięcpodwpływemkulturowookreślonych
kontaktówspołecznych,którychgłównymmediumjestwłaśniedziałalnośćjęzykowa.
Społeczno-kulturowaorganizacjasymboliczna,którejelementemjestcałyrezerwuar
skonwencjonalizowanychmetafor,zostajewięcwtokuwychowaniautrwalonawpsy-
chicejednostki.
Mimoupływulatpoglądtenniesłabnienaznaczeniu.Przeciwnielicznebadania
poznawczeimocnorozwijającesięwXXwiekuteoriejęzykoznawczezdająsięgosys-
tematyczniewspierać.Poznawczateoriametafory,będącaczęściąniezwykleprężnie
rozwijającegosięobecnienurtujęzykoznawstwakognitywnegojesttegonajlepszym
przykładem.Zgodniezjejzałożeniamimyśleniemetaforyczne,którezarównowswych
skonwencjonalizowanychjakispontanicznychformachstanowipodstawowyelement
konceptualizacjiiwerbalizacjinaszegodoświadczeniaorazpojęćabstrakcyjnych,
wpływabezpośredniozarównonakonstrukcjęnaszychmodelimentalnychjakinaspo-
sobyodkrywaniaiformułowanianowejwiedzypojęciowej.Wtymujęciuzumiejętności
09