Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
UrszulaAugustyniak
iprzywróceniewładcyelekcyjnemuMaiestasrównejkrólomdziedzicznym
dodesakralizacjiwładcyiprzeniesieniaDignitasnaRzeczpospolitąnie
tylkowczasieinterregnum,leczipodczasregnum,kiedyautorytetsejmu
konkurowałzautorytetemwładcy.
Sacrumosobykróla?
JakwynikazanalizyPismpolitycznychzczasówpierwszegobezkróle-
wia6,pośmierciZygmuntaAugustaśredniowiecznakoncepcjapodwójnej
naturykrólajakowładcyiczłowiekabyłaoczywiścieznana,alebezpośrednio
przywoływanojąrzadko.WidaćjąwtekścieJanaDymitraSolikowskiego,
zalecającegoobesłaniezwiadomościąokolicznychpanów,Dupominająckaż-
degofoederumetamicitiae,noncumregetantum,sedetiamregnoetterris
initae,gdyżkrólpolskinigdynieumiera[podkreślenieU.A.]”
7
.
Jegozdaniemszybkiobiórjakiegokolwiekkrólajestniezbędnydoutrzyma-
niapaństwawdotychczasowejformieustrojowej:DPierwszajest,iżregnum
sineprincipebyćniemożeilepiejzjakimkolwiekpanem,niźlibezniego”8.
Dopuszczanomożliwośćnawetobiorukrólatyrana,byleskutecznego
izdostatkami,argumentując:DWielepismbożychotymczytamyczęstokroć,/
Jakosięprzezokrutnikimieniaławszystkazłość;/BojaźńBożazcnotami
zatakichpłużyła,/ARzeczypospolitejsprawasięszerzyła”9.
Większośćtekstówztegookresukoncentrujesięjednaknaopłakiwa-
niuZygmuntaAugustajakoczłowiekaipodkreślaniu,żechoćostatniedni
jegożyciamogąsięwydawaćgorszące,towynikłotonieznaturyzmar-
łegowładcy,leczzwinyjegootoczenia:DNaprzódtedy,jeśliktopowie,iż
takkrólchciałznaturyswej,tedypokazaćtegoniemoże,bonaturadobra
aświętabeławpanunaszym;ajeśliteżbełajakaodmiananatury
jego,jakowczłeku[podkreślenieU.A.],tedypewniezatympowo-
demzłym,którzymielibyćdobrymistróżamionegosamegoś”
10
Podobnie
prezentowanośmierćkrólaAugustawwieluinnychutworachprozatorskich
iwierszowanych11.Mimożebyłonwładcądziedzicznym,niesytuowano
gowsferzesacrum.
6Pismapolitycznezczasówpierwszegobezkrólewia,wyd.J.Czubek,Kraków1906.
7XXXI.DZdaniewzględemobiorukróla”,w:tamże,s.431.
8Tamże,s.434.
9XXVII.DPrzestroga,tojestpokazanieupadkówinszychziem,takżeiKoronyPolskiej
zobieraniapanówzpojśrodkasiebie.Pieśńdeinterregno”,w:tamże,s.721.
10III.DGdyżechmyprzyszlinatennieszczęsnywiek”[tekstantydysydencki],w:tamże,s.151.
11IV
.DInterregnumJanaGłuchowskiegodowszystkichstanówKrólestwaPolskiegoiWielkiego
KsięstwaLitewskiego1572pośmiercinajjaśniejszegoksiążęciaZygmuntaAugusta,złaskibożej
królapolskiegoetc.etc.wydane”,w:tamże,s.9-23.